Ο Νίκος Σβορώνος σε αργυρό συλλεκτικό νόμισμα για  τα 50 χρόνια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

1 Σχόλιο

1. 

   ΦΑΙΔΡΑ

   19 Νοεμβρίου 2023 at 18:35 — Απάντηση

   Με τις επίκαιρες δημοσιεύσεις σας, γίνεσθε αφορμή για το ξετύλιγμα ενθυμήσεων-σκέψεων … για τη δύναμη και αποφασιστικότητα κάποιων ανθρώπων αλλά και τη συμβολή τους στο ιστορικό- κοινωνικό μας γίγνεσθαι: Μου θυμίσατε :
   Το λαμπρό συγκρότημα του Πολυτεχνείου με τη νεοκλασική αρχιτεκτονική του Λύσανδρου Καυταντζόγλου, όπου, οι αναγνωρίσιμες γραμμές, ο ορθολογισμός της κατασκευής, η καθαρότητα της λεπτομέρειας και των αναλογιών συναντήθηκαν με τον ευγενή σκοπό: «Με τα υπόλοιπα χρήματα της καταστάσεώς μου», έγραφε το 1852 στη διαθήκη του ο Νικόλαος Στουρνάρης, «να κτισθή εις Αθήνας εν λαμπρόν Πολυτεχνείον…». Συγγενείς και πλούσιοι Μετσοβίτες (Μιχαήλ και Ελένη Τοσίτσα, Γεώργιος Αβέρωφ) στήριξαν την ιδέα και το παράδειγμά του. Και γεννήθηκε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: μνημείο, ποίηση μορφής, παραδείγματος, σκοπού.
   Κι αν σταθούμε στη μνημειακή σύνθεση του χώρου όπου όλοι καταθέτουν στεφάνια και λουλούδια «…εις μνήμη…».. Η σύνθεση αναπαριστά τη συνέχεια της νεότερης πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας και αγκαλιάζεται απ’ το ευρύτερο περιβάλλον μνημειακό σύμπλεγμα.
   Ένας κύκλος από γεγονότα βρίσκονται εκεί… του πολέμου και της Κατοχής, ο Εμφύλιος και το μετεμφυλιακό κράτος, η Μεταπολίτευση, η «Στήλη» με τα ονόματα φοιτητών που χάθηκαν, η «Πύλη» και δίπλα το « μπρούτζινο κεφάλι ». Η «Στήλη» με τα ονόματα δείχνει το παράδειγμα, το χρέος, τη μνήμη. Η ξαπλωμένη «Πύλη» δείχνει τη βία – τον τρόπο που αντιμετωπίζονται όσοι αντιστέκονται. Το μπρούτζινο κεφάλι δείχνει τη σκέψη, την αναγκαία στοχαστική αναλαμπή του νου.
   Ανατρέχοντας …….: Το μπρούτζινο κεφάλι είναι έργο του γλύπτη Μέμου Μακρή – ποιητή της ύλης, διεθνιστή καλλιτέχνη, αγωνιστή της ειρήνης, τέκνου της σημαδεμένης γενιάς που το 1945 έφυγε με το πλοίο «Ματαρόα». Η μορφή είναι του Λευκαδίτη καθηγητή του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, σημαντικού ιστορικού Νίκου Σβορώνου ( είναι ο μόνος Έλληνας που κατέθεσε εν ζωή στεφάνι στη κεφαλή του «νεκρού» εαυτού του).
   Η απόφαση να τοποθετηθεί το συγκεκριμένο γλυπτό στο χώρο του Πολυτεχνείου πάρθηκε όταν μετά τη μεταπολίτευση, πρύτανης του Πολυτεχνείου εκλέχθηκε ο Γ. Βουδούρης, μέλος του ΚΚΕ. Ήταν φίλος με τον γλύπτη Μέμο Μακρή, του οποίου υπήρχαν πολλά έργα του στην Ουγγαρία, όπου ζούσε ως πολιτικός πρόσφυγας. Ένα από τα έργα του ήταν το μπρούτζινο κεφάλι με τα χαρακτηριστικά του μεγάλου Έλληνα ιστορικού Νίκου Σβορώνου, και αυτού μέλους του ΚΚΕ. Με ενέργειες του Βουδούρη, το γλυπτό τοποθετήθηκε λίγα χρόνια μετά την μεταπολίτευση.

   Παρενθετικά:…..Τον Δεκέμβριο του 1945, χάρις τις ενέργειες του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβ Μερλιέ και με υποτροφία της Γαλλικής Δημοκρατίας, κατέφυγε στη Γαλλία με το πλοίο «Ματαρόα» (που σημαίνει «η γυναίκα με τα μεγάλα μάτια» στα πολυνησιακά) πλειάδα ανθρώπων.
   Ψυχή και κινητήριος μοχλός αυτής της παράτολμης πρωτοβουλίας ήταν ο διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα και ένθερμος φιλέλληνας, Οκτάβ Μερλιέ. Ήταν ο άνθρωπος που «το επινόησε και το διεκπεραίωσε με σθένος και ευρηματικότητα τη σκοτεινή εκείνη εποχή» έχοντας στο πλευρό του τον γενικό γραμματέα του Ινστιτούτου, Ροζέ Μιλλιέξ. Ο Μερλιέ, διαβλέποντας τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα (είχαν ήδη μεσολαβήσει τα Δεκεμβριανά), αποφάσισε να δώσει την ευκαιρία σε αριστερούς, αντιστασιακούς και προοδευτικούς Έλληνες να σπουδάσουν στο εξωτερικό και να σωθούν. Ήταν ένα ταξίδι που έγινε θρύλος, μια «ονειρική έξοδος» που συνδέθηκε με την πιο δύσκολη περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, «ένα ιστορικό γεγονός στην πορεία της νεότερης Ελλάδας που κάποτε θα πρέπει να γραφτεί», όπως είχε πει πολλά χρόνια αργότερα ένας από τους επιβάτες του «Ματαρόα», ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης.
   Αυτό έγινε ( η καταγραφή) από δύο επιβάτιδες του «Ματαρόα», την εικαστικό Νέλλη Ανδρικοπούλου και τη φιλόσοφο-συγγραφέα Μιμίκα Κρανάκη, όπου με δύο βιβλία-μαρτυρίες φωτίζουν το ταξίδι, τα πρόσωπα, την εποχή, μεταφέροντας μνήμες και συναισθήματα, αποτιμήσεις και κρίσεις για το ταξίδι του 1945. Η πρώτη, η Νέλλη Ανδρικοπούλου, στο βιβλίο της «Το ταξίδι του Ματαρόα – 1945, Στον καθρέφτη της μνήμης». Η δεύτερη, η Μιμίκα Κρανάκη, με το κείμενο «Ματαρόα» σε δύο φωνές – Σελίδες ξενιτιάς» που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό Les Temps Modernes του Ζαν Πωλ Σαρτρ.
   Στο «Ματαρόα», όμως, δεν ανέβηκαν μόνο αριστεροί αλλά και γόνοι αστικών οικογενειών. «Κατάφεραν να βγάλουν τους υπότροφους από μια εξαιρετικά δεινή θέση. Βλέποντας τον κίνδυνο που κρεμόταν πάνω από το κεφάλι μιας ολόκληρης γενιάς επιστημόνων και καλλιτεχνών, έσπευσαν να φυγαδεύσουν όσους μπόρεσαν στο εξωτερικό για σπουδές», λέει χρόνια αργότερα ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος. Εκεί γνωρίστηκε με το Μέμο Μακρή, επιβάτη και αυτόν του θρυλικού πλοίου με το πολύτιμο «φορτίο».

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.