Τι τρέχει με το ΤΑΟΛ;

Το ΤΑΟΛ  ιδρύθηκε το 1915. Για πολλές δεκαετίες μετά την ίδρυσή του αποτέλεσε το μοναδικό σημείο οικονομικής στήριξης των αγροτών.  Είχε  σημαντική συμβολή στην προκοπή του νησιού μας σε εποχές σκληρές και δύσκολες. Σήμερα ούτε οι σκοποί ούτε η σύγχρονη λειτουργία του έχουν σχέση με αυτή των αρχών του 20^ου αιώνα.

Τελευταία, λόγω των  εξελίξεων με την επικείμενη πώληση του εργοστασίου στο Κάστρο  ξεκίνησε μια πλειοδοσία ανακοινώσεων. Πολιτική εκμετάλλευση, λαϊκισμός, ανακρίβειες, ψέματα, τέτοια και τόσα ώστε ο καθένας να κατασκευάσει το δικό του αφήγημα. Ο κόσμος στην πλειοψηφία του έχει τόση άγνοια  ώστε να νομίζει πως το ΤΑΟΛ ανήκει στον… «λαό» ή σε όλους τους αγρότες του νησιού.

Σαν θέμα περικλείει όλα, όσα λόγω της ιστορίας του  και προπαντός της άγνοιας, μπορεί να εξιδανικεύσει κάποιος και να μας σερβίρει, χωρίς να κριθεί, αφού απευθύνεται σε μη γνωρίζοντες, όπως προαναφέραμε. Επίσης περικλείει μεγάλο λαϊκισμό. Εδώ μπορεί να διαπρέψει κάποιος αναφερόμενος σε σκληρούς αγώνες αγροτών, σε μεγάλες θυσίες, στην άσχημη πολιτική της Ευρώπης, ευθύνεται για ό,τι μας συμβαίνει, στον καπιταλισμό στα μονοπώλια, κ.λπ.

Ας ξεκινήσουμε με τα αυτονόητα, για αυτό και πιο δύσκολα. Το ΤΑΟΛ ανήκει μόνο στα μέλη του και σε κανέναν άλλο. Όλοι οι άλλοι μπορούμε να έχουμε γνώμη, άποψη, άλλα μέχρι εκεί. Παραβλέπονται  εσκεμμένα σημαντικά στοιχεία. Ο Νομός Λευκάδας από τη δεκαετία του ’90 εγκατέλειψε κάθε αγροτική καλλιέργεια. Γνωστός και προφανής ο λόγος: ο τουρισμός. Παρόλα αυτά εμείς εξακολουθούμε να μιλάμε για προστασία των αγροτών χωρίς να έχουμε ουσιαστικά και τυπικά αγρότες. Δηλαδή κόσμο που να ζει από την αγροτική παραγωγή κάθε είδους και όχι να μαζεύει 10 ρίζες ελιές για το λάδι της χρονιάς ή να φτιάχνει κρασί για το σπίτι του.

Οι λόγοι που το ΤΑΟΛ και όλες οι συνεταιρικές οργανώσεις στην Ελλάδα απαξιώθηκαν έχουν να κάνουν και με μας τους ίδιους.  Σε ένα λαό που τα τελευταία 40 χρόνια, ο κάθε πολίτης μόνος του, κάνει τη δουλίτσα του -νόμιμη και παράνομη- με τη μεσολάβηση του γνωστού, του κουμπάρου, του βουλευτή, του πολιτευτή, δεν υπήρχε περίπτωση ούτε να ριζώσει, ούτε να αναπτυχθεί το συνεταιριστικό κίνημα. Ένας λαός που μέχρι σήμερα δεν έμαθε να λειτουργεί και να προασπίζεται τις έννοιες του γενικού καλού και του κοινού συμφέροντος, που δεν σέβεται το δημόσιο χώρο και το δημόσιο χρήμα, δεν θα μπορούσε -σε καμιά περίπτωση-  να αναπτύξει υγειές συνεταιριστικό κίνημα στα σύγχρονα χρόνια.

Γνωρίζω  τη λειτουργία του ΤΑΟΛ αλλά και την αγροτική παραγωγή της Λευκάδας από το 1982 μέχρι το 2012. (Στην Αγροτική τράπεζα ήταν διπλάσιοι -οι ενεργοί- μη συνεταιρισμένοι αγρότες από αυτούς που ανήκαν στους συνεταιρισμούς).

Η μεγάλη ακίνητη περιουσία του ΤΑΟΛ δημιουργήθηκε μέσω τραπεζικού δανεισμού. Θα εξηγήσω παρακάτω κατά πόσο αποπληρώθηκαν αυτά τα δάνεια. Είναι  γεγονός, πως,  παλαιότερες διοικήσεις με δανεικά της ΑΤΕ κατάφεραν και αγόρασαν ακίνητα φιλέτα. Θυμάμαι παρεμπιπτόντως, αυτό που λεγόταν κατά κόρο στην ΑΤΕ μεταξύ των υπαλλήλων:  Η τράπεζα δάνειζε το ΤΑΟΛ να αγοράζει ακίνητα ενώ η ίδια δεν είχε καταφέρει να αποκτήσει ιδιόκτητο κατάστημα!

Μια από τις βασικότερες δραστηριότητες του ΤΑΟΛ από την ίδρυσή του ακόμα, ήταν η συγκέντρωση των σταφυλιών του νομού και η παραγωγή κρασιού. Παρόλα αυτά, από όσο θυμόμαστε, δεν κατάφερε να παράγει όχι καλό, αλλά ούτε μέτριο κρασί. Η ετήσια συγκέντρωση των σταφυλιών γινόταν μέσω πίστωσης (δανεισμού) από την τράπεζα, η οποία έπρεπε να εξοφληθεί με την πώληση του προϊόντος.

(Θυμάμαι κάποια χρονιά είχε ζητηθεί από τον Μπουτάρη να αγοραστεί όλος ο μούστος. Αρνήθηκαν, παρασκεύασαν οι ίδιοι υπέροχο ξύδι αντί για κρασί!) 

Όλα τα δάνεια του ΤΑΟΛ είχαν προνομιακό, χαμηλό επιτόκιο. Ο δανεισμός γινόταν για μεν την σταφυλοσυγκέντρωση με ενέχυρο το προϊόν, για δε τα μεσοπρόθεσμα, με εγγραφή υποθηκών επί των ακινήτων. Οι εγκρίσεις των δανείων γίνονταν πάντα από τις κεντρικές υπηρεσίες της τράπεζας. Το 1982 οι οφειλές του ΤΑΟΛ ήταν η ετήσια σταφυλοσυγκέντρωση και ένα  μεσοπρόθεσμο δάνειο προερχόμενο από ρυθμίσεις παλαιοτέρων δανείων.

Η αγροτική παραγωγή στη Λευκάδα από τη δεκαετία του ’80 ακολούθησε φθίνουσα πορεία. Οι περισσότεροι μέχρι τότε αγρότες αρχίζουν να απασχολούνται με άλλες δουλειές π.χ. οικοδομές, ως μισθωτοί, μερικώς απασχολούμενοι. Για να ξεκινήσει την επόμενη δεκαετία να διαφαίνεται στον ορίζοντα ο τουρισμός, οπότε κάθε αγροτική καλλιέργεια εγκαταλείφθηκε για πάντα.

Το ΤΑΟΛ ελλείψει αγροτικών δραστηριοτήτων  ασχολήθηκε με άλλες εμπορικές ασχολίες, το σούπερ μάρκετ και το κατάστημα με τα  εφόδια.

Όταν το νησί ανακάλυπτε τον τουρισμό, το ΤΑΟΛ  δημιούργησε  στη Βασιλική, μέσω δανεισμού, μια τεραστία μονάδα επεξεργασίας  πυρήνα. Ο ελαιοπυρήνας της Λευκάδας εκείνη την εποχή επαρκούσε για μια μέρα λειτουργίας του εργοστασίου! Μια μονάδα που ήταν καταδικασμένη από την αρχή, όχι μόνο λόγω του τουρισμού, που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται, αλλά επειδή, λόγω μεγέθους, δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να έχει την πρώτη ύλη στο νησί. Μια κοντόφθαλμη και ανεδαφική επιλογή, με ξένα χρήματα, η οποία ποτέ της δεν δούλεψε. Αντίθετα σώρευσε χρέη. 

Η ενέργεια αυτή, καταδικασμένη οικονομικά προτού ολοκληρωθεί, έδωσε την χαριστική βολή στην φθίνουσα πορεία του συνεταιρισμού. Από κει και ύστερα χάθηκε το παιχνίδι. Δυστυχώς, λόγω του χρόνου που έχει μεσολαβήσει δεν είμαι σε θέση να θυμάμαι νούμερα.  Μέχρι την κατασκευή του εργοστασίου στη Βασιλική, το ΤΑΟΛ  κουτσοκατάφερνε να φέρνει βόλτα τις οικονομικές υποχρεώσεις του.

«Για την τιμή των όπλων» κάθε χρόνο έκανε σταφυλοσυγκέντρωση αδιακρίτως της προσφερόμενης ποιότητες. Τα καλής ποιότητας σταφύλια πουλιόνταν από τους αγρότες στους εμπόρους, που πλήρωναν σε καλύτερη τιμή και έδιναν τα χρήματα αμέσως, ενώ τα σκάρτα πουλιόνταν στο ΤΑΟΛ.

Ένας επίσης σημαντικός παράγοντας στην χρεωκοπία του ΤΑΟΛ είναι ότι δεν στηρίχτηκε από αυτούς για τους οποίους ιδρύθηκε, τους αγρότες. Ήταν  κοινό μυστικό π.χ. ότι όταν το ΤΑΟΛ πλήρωνε  επιδοτήσεις στον επάνω όροφο, ελάχιστοι αγρότες κατέβαιναν στο ισόγειο να ψωνίσουν στο «δικό τους» supermarket. Είναι επίσης κοινό μυστικό πως οι συνεταίροι  δεν πλήρωναν ούτε καν την εισφορά τους προς το συνεταιρισμό.

Να σημειώσουμε εδώ ότι την ίδια σχεδόν πορεία ακολούθησαν όλοι οι συνεταιρισμοί πανελλαδικά. Κύριος και μοναδικός χρηματοδότης τους ήταν η Αγροτική τράπεζα. Οι εγκρίσεις των δανείων γίνονταν με εξωτραπεζικά κριτήρια. Τόσο το ΤΑΟΛ όσο και όλοι οι κρατικοδίαιτοι συνεταιρισμοί χρωστάνε την ύπαρξή τους μόνο στην Αγροτική Τράπεζα. Με τον τρόπο που λειτουργούσαν, χωρίς την ΑΤΕ,  δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν πάνω από ένα χρόνο.

Το 2001, όταν η Αγροτική τράπεζα αποφάσισε την είσοδό της στο χρηματιστήριο, ήταν ήδη χρεοκοπημένη κάτω από τις οφειλές, κυρίως,  των συνεταιρισμών.

Μετά από πολιτικές αποφάσεις και με πρωτοφανείς οικονομικά και κοινωνικά διαδικασίες, η ΑΤΕ πραγματοποίησε σκανδαλώδεις ρυθμίσεις στις οφειλές των Συνεταιρισμών , ώστε να γίνει μια κάποια εκκαθάριση στο χαρτοφυλάκιό της.

Στα καθ’ ημάς, η οφειλή περιορίστηκε στο 1/3 θεωρώντας λογιστικά πουλημένα 3 ακίνητα (όχι τα καλυτέρα)  του ΤΑΟΛ τα οποία έπρεπε μέσα στην επόμενη της ρύθμισης διετία, να πουληθούν!  Τίποτα δεν πουλήθηκε! Όχι ότι δεν βρέθηκε αγοραστής, αλλά επειδή κανένας από το ΤΑΟΛ δεν αναλάμβανε το «κόστος» για κάτι τέτοιο και, κανένας από την ΑΤΕ δεν πίεσε, για γνωστούς εξωοικονομκούς λόγους.

Η τύχη της ΑΤΕ είναι γνωστή. Χαρίστηκε στην Πειραιώς κάτω από το βάρος τέτοιων πολιτικών και αποφάσεων. Το ΤΑΟΛ έφτασε οικονομικά στο μη παρέκει.

Η πορεία του ΤΑΟΛ  από την μεταπολίτευση και πέρα, αποξενώθηκε από κάθε είδους αγροτική δραστηριότητα γιατί  δεν υπήρχαν τέτοιες στο νησί. Λειτούργησε «ανέμελα», χειρότερα από το Δημόσιο. Σήμερα είναι μια χρεοκοπημένη  επιχείρηση. Δεν κατάφερε να δημιουργήσει υγιές συνεταιριστικό κίνημα, έπαιξε πολιτικά παιχνίδια και συνεχίζει να τροφοδοτεί… «αγωνιστές» της δεκάρας.

Για να είμαστε ρεαλιστές: Το άσχημο σήμερα είναι ότι αυτή η χρεοκοπημένη εμπορική επιχείρηση, κατ΄ επίφαση αγροτική, κατέχει πάνω στην αμμουδιά του Κάστρου ένα ερειπωμένο εργοστάσιο. Η πιθανή πώλησή του και η δημιουργία ξενοδοχείου, θα αποξενώσει τους κατοίκους του νησιού από μια παραλία ελεύθερη μέχρι σήμερα. Αν αυτό επιτευχθεί, σε συνδυασμό με την προσπάθεια για  παραχώρηση του δημοτικού τουριστικού περιπτέρου στον ίδιο αγοραστή, θα επιφέρει ολική καταστροφή της παραλίας. Της τελευταίας ελεύθερης σε όλο το νησί…

Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας…  Το θέμα στις μέρες  μας δεν είναι, «φτωχοί αγρότες» και έντιμοι αγωνιστές αλλά το μέλλον της παραλίας.