Άγγελος Σικελιανός: 138 χρόνια από τη γέννηση του «Άρχοντα της Λαλιάς μας»
«Ψεύτικοι θεοί πολλοί σαπίζουνε την πλάση,
μ’ αυτός ο θεός που ‘ναι ο λαός θα μείνει πάντα
στη σαπισμένη γη να φέρει την υγειά της…
Καρδιά, παιδιά… και θ’ απλωθεί ο Παράδεισος μια μέρα…».
Σαν σήμερα, 15 Μάρτη 1884, γεννιέται στη Λευκάδα ο Αγωνιστής, ο Διανοούμενος, ο Αλαφροϊσκιωτος, ο Ποιητής μας Άγγελος Σικελιανός!
Υποψήφιος 5 φορές για Νόμπελ Λογοτεχνίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα αφού κυνηγήθηκε αμείλικτα από την μετεμφυλιακή σκοταδιστική εξουσία.
Το έργο και η στάση του τον καθιστούν Αθάνατο και ο “Άρχοντας της Λαλιάς μας”, τελευταίος απόγονος της Επτανησιακής Ποίησης, κατατάσσεται στην κορυφαία τετράδα των δημιουργών του πρώτου μισού του 20ού αιώνα: Παλαμάς, Βάρναλης, Σικελιανός, Καζαντζάκης.
Από τον Οκτώβρη του 2017 με τα εγκαίνια του Μουσείου Άγγελου Σικελιανού, ο Ποιητής “βρίσκεται στο Σπίτι του”, εκεί που γεννήθηκε, απ’ όπου με την βροντώδη φωνή του μας απαγγέλει:
«Nησί,
αβασίλευτη στο πέλαο δόξα,
ω ριζωμένο στο πολύβοο διάστημα,
και στου Oμήρου το στίχο λουσμένο,
βυθισμένο στον ύμνο!
Δάσο όλο δρυ στην κορφή σου,
σιδερόχορδη ανάβρα
που αχνίσαν τα σπλάχνα μου απάνω
ολοκαύτωμα θείο,
και η άκρη σου τρέμει σα φύλλο,
μέσα βροντάει ο Λευκάτας,
μαζώνεται η μπόρα,
ξεσπάει μες στο θείον ελαιώνα,
τρικυμίζει το πέλαο,
νησί μου·
άλλη θροφή από τη θροφή μου
δε θα βρω,
απ’ την ψυχή μου άλλη ψυχή,
άλλο κορμί από το κορμί μου…»
Γι’ αυτόν που διανοητές διεθνούς διαμετρήματος είπαν κι έγραψαν:
Γιώργος Σεφέρης:… μια δύναμη καμωμένη από τον Απόλλωνα, τον Διόνυσο, τον Χριστό.
Οδυσσέας Ελύτης:… σήκωνε στην εποχή μας το βάρος του ρόλου μιας θεότητας.
Henry Miller:… νοιάζεται για τη μοίρα της ανθρωπότητας.
Paul Éluard:… σου οφείλω την ελπίδα.
Γιάννης Ρίτσος:… ποιητής θεϊκός που μια νύχτα κατέβηκε απ’ τον Όλυμπο.
Ανδρέας Εμπειρίκος:… ο μέγας ταγός, ο Δελφικός, ο Αρχάγγελος Σικελιανός.
Νίκος Καζαντζάκης:… ήταν μεγάλος λυρικός ποιητής και το ‘ξερε.
Λευκάδα, 15/3/2022
Θανάσης Π. Περδικάρης
The Author All posts
1 Σχόλιο
Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΜΕ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΛΟΥΝΤΕΜΗ
—«Ήταν θεός; Ήταν άνθρωπος; Πού να το ξέρεις…»—
Το 1976, ο φίλος του Μενέλαος Λουντέμης δημοσιεύει το βιβλίο Ο Εξάγγελος (Α. Σικελιανός) από τις εκδόσεις Δωρικός (τις περίφημες μπορντό δερματόδετες εκδόσεις του Λουντέμη με τις οποίες μεγαλώσαμε. Διόλου τυχαία ο Λουντέμης αποκαλεί «Εξάγγελο» τον Σικελιανό του υψιπετούς λυρισμού, αποδίδοντάς του την ιδιότητα του προσώπου που στην αρχαία τραγωδία ερχόταν να ανακοινώσει στους θεατές όσα (συνήθως φριχτά) είχαν συμβεί στα ενδότερα. […]
[Αποσπάσματα από το βιβλίο του Μενέλαου Λουντέμη, Ο Εξάγγελος, Δωρικός 1976. Ανθολόγηση: Νατάσσα Συλλιγνάκη]
Ήταν θεός; Ήταν άνθρωπος; Πού να το ξέρεις… Δεν έκανε κανένα θάμα. Για άνθρωπος, ωστόσο, του ‘πεφτε κάπως λίγο. Δεν έκανε καμιάν ασκήμια. Ήταν Π ο ι η τ ή ς. Αυτό τα λέει όλα. Πάντως, για την σκιαγραφία του, δεν πρόκειται να δανειστώ ξένες γνώμες, ούτε ν’ ανατρέξω σε ξένα ερανίσματα. Ο Άγγελος Σικελιανός θα ζήσει μέσα σ’ αυτές τις σελίδες όσο έζησε και στη ζωή του. Μνήμη του είναι η μνήμη μου. Να γιατί με τόσον πόνο —και με τόσην ευλάβεια— αρχίζω τούτο το γραφτό. Όχι έργο, όχι βιογραφία, μα μια κατάθεση ψυχής, ένα ευλαβικό αφιέρωμα σ’ έναν που ήρθε σ’ εμάς περπατώντας πάνω απ’ τις κορφές, και κατόπι χάθηκε μες τους αστερισμούς των μεγάλων προγόνων του Στίχου.
[…]
Ο Άγγελος Σικελιανός δεν μπορούσε να γεννηθεί αλλού.
Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να γεννηθούν οπουδήποτε χωρίς να ξαφνιάσουν κανέναν, ούτε και τους εαυτούς τους. Μα ο Σικελιανός ήταν τόσο ελληνόπρεπος, τόσο δωρικός, που κάθε άλλος χώρος θα τον παραμόρφωνε και θα τον ψεύτιζε. {…}
Η Ελλάδα είχε κι έχει πολλούς και ποιητές και στιχουργούς. Τέτοιον λειτουργό όμως δεν είχε άλλον. Γιατί ο Σικελιανός δεν έγραφε, χάραζε. Δεν ήρθε να μας ευφράνει. Ήρθε να χρησμοδοτήσει. Να μας φέρει ένα άγγελμα —πότε φριχτό και πότε χαρμόσυνο— μα πάντα άγγελμα.[…]
Ο Ποιητής μας ήταν πλατύστερνος και σα δημιουργός και σαν άντρας. Οι πίπες του, τα χαρτιά του, οι πένες του, τα ψηφία του, όλα ήταν μεγαλύτερα απ’ το κοινό μέτρο. Το ίδιο κι οι διασκελισμοί του κι οι χειρονομίες του.[…]
Ο Σικελιανός δεν αντέγραψε, δε μιμήθηκε, δεν ξεσήκωσε κανέναν• ούτε σαν άνθρωπος, ούτε σαν ποιητής, ούτε σαν άντρας. Όλα του δόθηκαν έτοιμα κι από δυο μάλιστα μητέρες: απ’ τη Μούσα κι απ’ τη Φύση. […]
Οι Δελφοί. Πάντα οι Δελφοί. Αυτοί ήταν ο βωμός κι ο κρυψώνας του. Τους έκραζε, τους μνημόνευε, σαν παιδί που δε χορταίνει να προφέρει το πιο ακριβό του όνομα.
Αυτή η παρουσία των Δελφών τυλιγόταν σ’ όλους τους λόγους του, όπως οι κισσοί γύρω απ’ τις αρχαίες κολώνες. Και, ακριβώς αυτό το ιερό βάραθρο είναι που τον προφύλαξε απ’ την πτώση του, απ’ όλα τα γλιστρήματα και —προπάντων— απ’ την πεζή και μικρόχαρη καθημερινότητα.
Κάθε φορά που τον σκέπαζαν τα, για όλους εμάς αόρατα, σύννεφα, άρπαζε το σάκο του κι έτρεχε, σαν τον κυνηγημένο, στους Δελφούς. […]