Ιωάννης Ζαμπέλιος – Ο πρώτος δραματουργός της Επανάστασης

Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος ήταν Έλληνας δραματικός ποιητής και δικαστικός. Υπήρξε επίσης εθνικός αγωνιστής και μέλος της Φιλικής Εταιρείας.

Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1787. Το 1803-1808 πήγε στην Ιταλία, όπου σπούδασε νομική και φιλολογία όπου και συνδέθηκε με τους κορυφαίους ποιητές της εποχής εκείνης Μόντι, Αλιφιέρι, Ούγκο Φώσκολο ό οποίος και άσκησε μεγάλη επίδραση στην προσωπικοτητά του. Ο κύκλος των σπουδών του ολοκληρώθηκε στο Παρίσι στο οποίο και εγκαταστάθηκε για ένα χρόνο. Εκεί ήρθε σε επαφή με την δεύτερη μορφή που σφράγισε την ζωή του, τον Αδαμάντιο Κοραή ό οποίος και άσκησε μεγάλη επίδραση στο έργο του. Στην Ιταλία ο Ζαμπέλιος μυήθηκε στο πνεύμα του νεοκλασικισμού και της εθνικής έξαρσης. Ιδιαίτερη εντύπωση του έκανε η τραγωδία του Alfieri Τιμολέων, η πρώτη θεατρική παράσταση που παρακολούθησε.

 Με την επιστροφή του στην Ελλάδα και στα επτάνησα μυήθηκε στην φιλική εταιρία από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Τον δικό του Τιμολέοντα ωστόσο υπέβαλε στον Αδαμάντιο Κοράη, η σχέση του με τον οποίο υπήρξε σχέση δασκάλου – μαθητή. Από τον Κοραή ο Ζαμπέλιος υιοθέτησε και την μέση οδό στο θέμα της γλώσσας. Κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821 ενίσχυσε με αποστολές ενόπλων δυνάμεων αλλά και χρήματα τα σώματα του Μάρκου Μπότσαρη, του Οδυσσέα Ανδρούτσου αλλά και του Γεώργιου Καραϊσκάκη.

 Με την επιστροφή του στην Ελλάδα επίσης διορίστηκε εισαγγελέας στα Επτάνησα, ενώ το 1826 δικαστής στην Κεφαλονιά. Το 1834 και για 17 συναπτά έτη κατείχε θέση ανώτατατου δικαστικού συμβούλου στην Κέρκυρα στην οποία και έζησε κυρίως. Το 1815 απέκτησε ένα γιο, τον Σπύρο, ο οποίος μετεξελίχθηκε σε σημαντικό ιστορικό και λογοτέχνη.

Πέθανε στη Λευκάδα ή στην Κέρκυρα το 1856.

Συμβολή του στον αγώνα για την ανεξαρτησία των Ελλήνων

Η συμβολή του Ζαμπέλιου σαν Εθνικός Αγωνιστής στον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων κατακτητών ήταν σημαντική. Σαν μέλος της Φιλικής Εταιρείας κατά στη επιστροφή του στα Επτάνησα από τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκοτρώνη διεξήγαγε εράνους και ενίσχυσε πολλούς πρόσφυγες που είχαν βρει καταφύγιο στα Επτάνησα. Μεταξύ άλλων εφοδίασε με όπλα 850 Λευκαδίτες  και τους ενίσχυσε με την αποστολή ενόπλων ανδρών αλλά  και χρημάτων τα σώματα του Μάρκου Μπότσαρη, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Γεώργιου Καραϊσκάκη προκειμένου να αγωνιστούν ενάντια στους Τούρκους.

Το λογοτεχνικό του έργο

Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος ασχολήθηκε και με τη συγγραφή, κυρίως δραματικής ποίησης στην οποία και διακρίθηκε ως δραματικός ποιητής. Ήδη το 1818 έγραψε την πρώτη και σημαντικότερη τραγωδία του με τίτλο «Τιμολέων» ή οποία και είναι ή πιο σημαντική αφού αποτελεί μια από της πιο πρώιμες απόπειρες θεατρικής δημιουργίας στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Δύο χρόνια αργότερα η τραγωδία αυτή «ανέβηκε» στο θέατρο του Βουκουρεστίου.

 Κύρια συγγραφική του περίοδος όμως στάθηκε η τελευταία πενταετία της ζωής του (1851-1856), οπότε και μετά την παραίτηση του από το δικαστικό αξίωμα αποσύρθηκε στη Λευκάδα. Ασχολήθηκε επίσης με τη λυρική ποίηση, μεταφράζοντας κυρίως έργα αρχαίων λυρικών, αλλά και συγγράφοντας δικά του ποιήματα. Έγραψε επίσης γλωσσικές και αισθητικές μελέτες.

Στη Λευκάδα εξέδωσε την ποιητική συλλογή Μέλη Ανακρεοντικά (1917) και ένα χρόνο αργότερα τον Τιμολέοντα. Στον Τιμολέοντα καθώς και στις επόμενες τραγωδίες του ο Ζαμπέλιος κινήθηκε στο πνεύμα του διδακτισμού που υπαγόρευε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός και αισθητικά ακολούθησε σε γενικές γραμμές τις αριστοτελικές αρχές. Όσον αφορά την κύρια ενασχόληση του με τη δραματική ποίηση-αποτέλεσμα της κυρίαρχης αντίληψης της εποχής του πως το θέατρο είναι όργανο διαπαιδαγώγησης συνολικά έγραψε τις εξής δώδεκα τραγωδίες:

Τιμολέων, Αθήνα, Ίκαρος, 1818.
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αθήνα, Ίκαρος 1819.
Γεώργιος Καστριώτης, Αθήνα, Ίκαρος 1820.
Γεώργιος Καραϊσκάκης, Αθήνα, ίκαρος 1821.
Ρήγας Θεσσαλός, Αθήνα, Ίκαρος, 1822.
Μάρκος Βότσαρης, Αθήνα, Ίκαρος, 1824.
Ιωάννης Καποδίστριας, Αθήνα, ίκαρος, 1826.
Χρηστίνας Αναγνωστόπουλος, Αθήνα, ίκαρος, 1827.[4]Διάκος, Αθήνα, ίκαρος, 1830.
Κόδρος, Αθήνα, ίκαρος, 1832.
Οδυσσεύς Ανδρούτσος, Αθήνα, ίκαρος, 1834.
Μήδεια, Αθήνα, Ίκαρος, 1836.

Ποιήματα
Μέλη Ανακρεοντικά συντεθέντα παρά Ιωάννου Ζαμπελίου Λευκαδίου. Κέρκυρα, 1817.

Διηγήματα
Χριστίνα, Δημοσιεύτηκε μετά θάνατον στην Αθήνα, Δωδώνη, 2001.
Χρυσαλλίς, Ημερολόγιο του 195 [Εξάτομο], Δημοσιεύτηκε μετά θάνατον στην Αθήνα,Βιβλιοπωλείο Λαβύρινθος, 2018.

Θεατρικά Έργα
• Τιμολέων• Τραγωδία παρά Ιωάννου Ζαμπελίου Λευκαδίου. Βιέννη, τυπ. Ιωάννη Σνείρερ, 1818.
• Τραγωδίαι Ιωάννου Ζαμπελίου Λευκαδίου, τ.Α΄-Β΄. Ζάκυνθος, Σέργιος Χ. Ραφτάνης, 1860.

Δοκίμια
Χρονικά περί σεισμών και διαφόρων άλλων αξιοπεριέργων γεγονότων, Αθήνα, Δωδώνη, 1842.
Λόγοι Πανηγυρικοί, Αθήνα, Δωδώνη, 1846.
Διάφορα Θεολογικά πονήματα και γραμματικά σημειώματα, Αθήνα, Ββλιοπωλείο Λαβύρινθος, 1852.