Λευκαδίτικη παραδοσιακή ανδρική φορεσιά

Λευκαδίτικη παραδοσιακή ανδρική φορεσιά από γραμματόσημο του 1973.

Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια περιγραφή της φορεσιάς σύμφωνα με τα γραφτά του λαογράφου μας Πανταζή Κοντομίχη.

Παπούτσια, γεμενιά: ήταν περίφημα παπούτσια γυριστά, όμορφα, μονόσολα. Διέφεραν από τα γυναικεία γεμενιά κατά το ότι είχαν γλώσσα στη μέση. Οι γαμπροί φορούσαν κουμπωτά ψηλά.

Σκάλτσες, (γκέτες) λένε  τα χοντρά καλύμματα των ποδιών από τα γόνατα ως τα στραγάλια. Απαραίτητο συμπλήρωμα και συνέχεια της βράκας. Είναι  πάντα άσπρες από ύφασμα διμιτένιο ή διπλαρένιο. Στο πίσω μέρος κουμπώναν με κρυφές ζάβγες. Τις κεντούσαν και τις στόλιζαν με το συνηθισμένο μας μεταξογάιτανο.

Βράκα ή βαρκί, την φορούσαν πάνω από ένα μακρύ, ως κάτω από το γόνατο σώβρακο μπαμπακερό, ή λινό του αργαλειού.  Είναι επάνω πολύ φαρδιά και σχηματίζει γύρω από τη μέση σούρες ακανόνιστες και ασιδέρωτες. Όσο πάνε προς τα κάτω σβήνουν. Έτσι στα γόνατα φτάνουν δυο εφαρμοστά μπγενάρια.  Το ύφασμα είναι μπαμπακερό ή λινό ή του εμπορίου τσόχινο και τα χρώματα γαλάζιο ή μαύρο και σπάνια άσπρο. Είχε διακοσμήσεις μόνο στο κάτω στενό μέρος πάνω από το γόνατο. Την κεντούσαν ή την στόλιζαν με μεταξογαϊτάνια.

Το ζωνάρι: ήταν διαφόρων ποιοτήτων, μάλλινα, λινά και μπαμπακερά, με επικρατέστερα τα μάλλινα που τα έπλεκαν οι γυναίκες του σπιτιού. Τα φορούσαν άσπρα και σπάνια βαμμένα σε γαλάζιο σκούρο ή κόκκινο χρώμα. Το ζωνάρι είναι της παληκαριάς και της λεβεντιάς λένε οι παλαιοί. Εκεί σφήνωναν τις πιστόλες και τα μαχαίρια τους κι εκεί ακουμπούσαν τα χέρια τους  οι λυγερόκορμοι χορευταράδες.

Το πουκάμισο:  είναι πολύ περιποιημένο. Φοριέται πάνω από την μάλλινη φανέλα και ήταν πάντα από βαμβακερό ή λινό ύφασμα του αργαλειού. Μπροστά είναι σχιστό ως τη μέση χωρίς γιακά.  Κουμπώνει με άσπρα κουμπιά που τα λένε μαργαριταρόζες. Δεξιά και αριστερά από το άνοιγμα είναι κεντημένο  εκεί πέφτει όλο το κέντημα. Το κέντημα γίνεται με ψιλοβελονιά στο χέρι, και είναι χωνευτό ή ανάγλυφο ή τρυπητό. Τα μανίκια είναι φαρδιά και φουσκωτά, στενεύουν μόνο στο σημείο που κουμπώνουν. Σχηματίζουν πτυχές που ξεκινούν από τον ώμο.

Το γιλέκι: το λένε και σταυρογέλεκο γιατί σταυρώνει μπροστά. Κατασκευάζεται από τσόχα μπροστά με πλάτη μεταξωτή.  Τα χρώματα είναι: μαύρο, κόκκινο, πράσινο σκούρο και γαλάζιο σε όλες τις αποχρώσεις. Η ομορφιά του γιλέκου οφείλεται κυρίως στα κεντήματα και τις γαϊτανώσεις του. Το στήθος του γιλέκου είναι ολοκέντητο. Οι νοικοκυραίοι συναγωνίζονταν ποιός θα βάλει το καλύτερο και κάνανε επίδειξη στα πανηγύρια και στους γάμους.

Η καμπζέλα: ήταν ένα είδος ζακέτας με μανίκια μακριά και στενά που φοριόταν  πάνω από το γιλέκο ή το πουκάμισο. Κατασκευαζόταν με ύφασμα μάλλινο (δίμιτο), μπαμπακερό(διπλάρι) η μεταξωτό. Ήταν φοδραρισμένο και ζεστό ρούχο πιο μακρύ από το γελέκι.  Κούμπωνε με κρυφές ζάβγιες ή κουμπιά.  Ήταν και η καμπζέλα καλοκεντημένη και γαϊτανωτή και αρματωμένη με πλούσια αρματωσιά όπως το γελέκι.

Η κάπα:  φαίνεται πως αποτελούσε τα παλιά χρόνια μέρος της τοπικής ενδυμασίας. Άλλα δεν πολυφορέθηκε, όπως το κοντέσι, ίσως λόγω του γλυκού κλίματος της Λευκάδας. Προέρχεται μάλλον από επίδραση της γειτονικής Ακαρνανίας, από εκεί, απ΄ό,τι λέγεται, τις έφερναν στη Λευκάδα. Σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάζονταν σε χωριά της νότιας Λευκάδας καθώς και στην Εγκλουβή. Τις καλές τις στόλιζαν τριγύρω με μεταξωγάιτανα. Το ύφασμα υφαίνονταν με γιδίσιο μαλλί. Μετά την κατασκευή τις πήγαιναν στις νεροτριβές για να χύσουν μαλλί μέσα και έξω.

Το φατσολέτο:  Φατσολέτο λέμε το αντρικό μαντήλι του κεφαλιού. Το έλεγαν και κεφαλοδέτη και μπόλια. Δεν μπορούσε να νοηθεί σωστό αντρικό ντύσιμο χωρίς αυτό. Ήταν μικρότερο από το γυναικείο και τετράγωνο, όπως κι εκείνο. Το έφερναν βόλτα στο κεφάλι και το έδεναν κόμπο πίσω, ώστε να περισσεύουν αρκετά οι δυο άκρες. Το χρώμα ήταν καφέ, γαλάζιο με μαύρες πίκες ή μαύρο.