Ο καρχαρίας που έφαγε την Βάντα, εθεάθη έξωθεν του λιμένος Λευκάδας
Η δραματική ιστορία του 1951, που κληροδοτήθηκε, σε μυθικές διαστάσεις, στις επόμενες γενιές. Έως σήμερα…
Γράφει ο Ηλίας Αλεξόπουλος
ΕΓΙΝΕ τραγούδι. Παραμύθι. «Στοιχειό» της παιδικής ανεμελιάς. Αιματηρό. Εφιαλτικό. Αλλά, έτσι ή αλλιώς, από τις ιστορίες που μεγάλωσαν γενιές σε τούτο το νησί…
ΚΕΡΚΥΡΑ, Αύγουστος του ’51, δυο μέρες μετά της Παναγίας. Παρασκευή, γύρω στις 2. Παραλία Mon Repos. Ο 18χρονος Γιώργος Αθανάσαινας, Γαστουριώτης, δευτεροετής της στρατιωτικής, ιατρικής σχολής και η 16χρονη φίλη του, Βάντα Πιέρρη, μαθήτρια του Γαλλικού Ινστιτούτου και κόρη του τότε διευθυντή του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας, απολαμβάνουν το δροσάτο των νερών.
ΚΟΛΥΜΠΟΥΝ, μιλούν και ξεμακραίνουν. Κι άλλο, περισσότερο˙ κάπου, γράφτηκε, 400 μ. απ’ την ακτή, σε βάθος 6-7 μ. Η στιγμή. Ο τρόμος. Aφήγηση και πένα, απ’ την εφημερίδα «Ελευθερία» (φ. 21/8)…
«Η Βάντα όταν είδε τον συνοδόν της να γίνεται κάτωχρος, διότι αντελήφθη τον κίνδυνον, τον ηρώτησε:
–Τι έχεις;
-Δεν είναι τίποτε, της απάντησε εκείνος δια να μην τρομάξη. Είναι ένα δελφίνι…»
ΔΕΝ ΗΤΑΝ. «Ο τεράστιος (μήκους 8 μ., λευκός /Carcharodon) καρχαρίας», συνέχιζαν τα ρεπορτάζ, «αφού προσπέρασε ολίγον το ζεύγος των κολυμβητών δεξιά, διήλθε κάτω από την Βάνταν και έμεινε πίσω εις μικράν απόστασιν 7-8 μέτρων…».
Η ΑΦΗΓΗΣΗ του Αθανάσαινα, σπαρακτική: «Ενώ ηρχίσαμεν να επιστρέφωμεν προς την ακτήν, σαν να προησθάνθημεν το δράμα, ελιποφυγήσαμεν. Είδα το κήτος να “ζυγίζεται” δια να μας επιτεθή. Πριν προφθάσω να παρακολουθήσω τας κινήσεις του, επετέθη κατά της Βάντας, την άρπαξε με το ρύγχος του και είδα τα πόδια της μόνον εις την επιφάνειας. Την στιγμήν εκείνην την εκομμάτιασε προφανώς. Επέρασεν έπειτα κοντά μου. Με έσπρωξε με το ρύγχος του εις απόστασιν 3-4 μέτρων. Επέστρεψε κατόπιν εις το σημείον όπου ήσαν τα υπόλοιπα της Βάντας και τα κατεβρόχθισε…»
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ (αν κι αμφιλεγόμενης αξίας, σημασίας): Φορούσε κόκκινο μαγιό…
ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ που διεσώθησαν, σπαρακτικές. Έξω, στην πλαζ, στο καφενείο, το πρώτο σάστισμα δίνει σκυτάλη σ’ έναν πανικό, περίπου ανεξέλεγκτο. Κλάμα. Εκκωφαντικό. Φωνές. Μ’ όλη τη δύναμη του μέσα. Κι όλοι τρέχουν. Να μάσουν «τα παιδιά». Απ’ το νερό κι από τον πόντε.
ΤΟ ΜΑΝΤΑΤΟ μεταδίδεται. Στόμα με στόμα. Σε Γαρίτσα. Ανεμόμυλο. Στη χώρα. Κι έτρεχαν, ουρλιάζοντας, μανάδες να δουν ποια ήταν «η κοπέλα»˙ κι αν ήταν η δική τους; «Άγιε, βοήθα μας…»
Ο ΣΠΥΡΟΣ Β. – πέντε, τότε, ετών, διηγείται: «Βρισκόμασταν στα Μπάνια του Αλέκου, όταν ήρθαν, θυμάμαι, έντρομοι απ’ το Λιμεναρχείο νομίζω, να μας πουν να βγούμε έξω… Οι μεγάλοι φώναζαν “καρχαρίας, καρχαρίας”, δίχως ακόμη να ξέρουν λεπτομερώς τι είχε συμβεί – ήταν και η επικοινωνία δύσκολη τότε. Η θάλασσα άδειασε αμέσως. Τι πραγματικά συνέβη, μαθεύτηκε το απόγευμα στην πλατεία. Όλη η Κέρκυρα γι’ αυτό μιλούσε – για τι άλλο; Και θρηνούσε…»
Ο ΑΘΑΝΑΣΑΙΝΑΣ «διεσώθηκε μετά κόπου», τραυματισμένος ελαφρά. Στον ώμο, το χέρι και το στήθος (τα σημάδια από το στέρνο του δεν έφυγαν ποτέ). Τον περιμάζεψαν –κι έσωσαν- «προστρέξαντες με τις βάρκες τους ψαράδες» (μεταξύ τους, λέει, και κάποιος Γιούργας), π’ ακούσαν’ τα ουρλιαχτά. Mετέπειτα, αφού σπούδασε Αθήνα, διέπρεψε ως γιατρός (ψυχίατρος). Και ιστορικός. Συγγραφέας των εμβληματικών «Το Ασέδιο των Κορυφών», «Η Πολιορκία της Κέρκυρας από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή» και «Κέρκυρα, Σεπτέμβρης 1943». Υπέροχος άνθρωπος. Αλλά ο εφιάλτης του «σημάδεψε» τη ζήση. Και φρόντιζε, πάντα, ίσαμε το «αντίο» του (λίγα χρόνια πριν, πλήρης Μαϊων) ν’ αποφεύγει συζητήσεις…
Η ΒΑΝΤΑ, απ’ την άλλη τάισε την κερκυραϊκή κοινωνία, μια ανατριχιαστική τραγωδία. Λέει, μια άλλη διήγηση, πως στο φέρετρο, έβαλαν τα ρούχα που ’χε αφήσει στην καμπίνα και την προσκοπική σχολή της. Αμφισβητήθηκε: «Στο κενοτάφιο, στο Καθολικό, ρίξανε μόνο την κοτσίδα της. Σώθηκε, γιατί είχε κόψει τα μαλλιά, κοντά, μια χούφτα, μόλις, μέρες πριν…»
Φωτογραφία της Βάντας Πιέρρη από το βιβλίο του Ευγένιου Πιέρρη και του Μάκη Φωκά,
ΑΛΛΟΙ θυμούνται πως για χρόνια έπειτα, η φωτογραφία της κι ένα σημείωμα, έστεκαν, εις μνήμην, στον τοίχο του τότε Γυμνασίου Θηλέων. Στο διάδρομο, μετά την είσοδο. Δωρεά, είπαν, των δικών της, «σε κορνίζα ασημένια». Και «στις Προσκοπίνες». Και πως για χρόνια,τέτοια μέρα, «μας έπαιρνε ο πατέρας μας στη σκάλα του Δημάρχου, όπου μαζεύονταν πολλοί Κερκυραίοι και πετάγαμε, μαζί με τους γονείς της, στο νερό, στεφάνια και λουλούδια…».
ΚΑΤΑ ‘ΚΕΙ ΕΜΕΝΕ η οικογένεια της Βάντας. Απέναντι και βάθος, προς το (απερίφρακτο, ακόμη) τένις – Καλοσγούρου 2, μας λέει η Άννυ Νούνεση («δίπλα, στο 1, μέναμε εμείς»). Και δεν το έμαθε το τραγικό μαντάτο. Το είδε – τουλάχιστον, ο αδελφός της, ο Ευγένιος και η μάνα της, το γένος Κόντη, που είχαν αφιχθεί μαζί στο Mon Repos, με καϊκι από τη Σκάλα…
ΟΠΩΣ ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ο Γιάννης Καλαϊτζόγλου, «για μέρες έπειτα, όλα τα καϊκια, τα ψαράδικα της Κέρκυρας, έψαχναν να βρουν τον καρχαρία». Κάποιοι ισχυρίζονται πως δεν τον εντόπισαν ποτέ. «Πατώντας» σε δημοσιεύματα των επομένων ημερών για εμφάνιση «θαλασσίου κήτους 15 περίπου μέτρων, το οποίον υποτίθεται ότι κατεβρόχθισεν εις Κέρκυραν την νεάνιδα Βάντα Πιέρρη», κοντά στη λιμάνι της Λευκάδας. Κάποιοι επιμένουν πως τον ψάρεψε «το γρι-γρι του Μπονέτη», στο Μούρτο, δένοντας σ’ ένα βαρέλι αγκίστρι με κρέατα πολλά.
ΗΤΑΝ το λιγότερο που είχε σημασία, μπροσ’ τον πόνο. Αυτόν, που ύμνησε αργότερα, το πενάκι του Άγγλου ποιητή, Jim Potts, παρών εκείνη την περίοδο στην Κέρκυρα, με δύο στιχουργήματα˙ σαν ταπεινή μικρανταπόδοση στον Σολωμό, για τον, προ αιώνα, «Πόρφυρά» του….
… «Βάντα και Γιώργος»…
«Ευλογημένο μπάνιο, στα κερκυραϊκά νερά
Μυστικό, ερωτικό ραντεβού.
Η τύχη της, απλώς, να συναντήσει έναν αδέσποτο καρχαρία…»
… «Η μάνα της Βάντας»…
«Όλα τα παραθυρόφυλλα
του σπιτιού
έμειναν κλειστά.
Δεν μπορούσε να υποφέρει
να βλέπει τη θάλασσα…»
ΣΤΟΙΧΕΙΩΝΟΝΤΑΣ για πάντα τη μυθολογία του Mon Repos, με κόκκινες σταγόνες. Κι αγωνία. Μην τύχει και ξανασυμβεί. Κι έβαλαν το δίχτυ. Έκτοτε…
Πηγές: https://corfustories.com/ ,https://www.corfuhistory.eu/
The Author All posts
2 Σχόλια
Ένα ποίημα του Κύπριου λογοτέχνη και μελετητή Λεύκιου Ζαφειρίου ( ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν λίγες ημέρες -19 Φεβρουαρίου), «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΟΥ WILLIAM MILLS ΣΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ», μου θύμισε ένα περιστατικό που προηγήθηκε αυτό της Βάντας. Τα παραθέτω και τα δυο.
1)ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΟΥ WILLIAM MILLS
ΣΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ
`Έρχομαι από το μακρινό χωριό Blackwell της κομητείας Derbyshire
ένα παιδί από τ’ ανθρακωρυχεία της Αγγλίας.
Η δική σου Κέρκυρα με τους στρατώνες στο φρούριο
και κυρίως τη θάλασσα – αυτή τη θάλασσα με τα νερά γλυκά και χαριτωμένα
σε νύχτα σπαρμένη μάγια –
δεν είναι η δική μου γη κι ακρογιαλιά.
Το αγνοούμενο σώμα μου μόλις δεκαοκτώ χρονών
ταξιδεύει ακόμη για τα Ιόνια Νησιά από τον Ιανουάριο του 1847
μέλος του Τάγματος Εφεδρείας του Αγγλικού Στρατού
ως τη συνάντησή μας στον Μόλο της Μανδρακίνας,
απομεινάρι θαυμαστό ερμιάς και μεγαλείου.
2)Το τραγικό συμβάν επίθεσης καρχαρία σε στρατιώτη πλοίου στο Μανδράκι το 1847
Έως σήμερα γνωρίζουμε όλοι για την επίθεση καρχαρία στην Κερκυραία Βάντα όταν έκανε μπάνιο στο Μον Ρεπό καλοκαίρι του 1951, για την οποία δεν υπάρχει Κερκυραίος που να μην έχει ακούσει και να μην έχει λυπηθεί. Ακόμα όμως ένα δυστύχημα έχει συμβεί στα ύδατα της Κέρκυρας για το οποίο λίγοι γνωρίζουμε και η ιστορία του έχει ως εξής: Τον Ιανουάριο του 1847 από το Gosport της Αγγλίας επιβιβάζεται σε πλοία και αποπλέει το 36° τάγμα του Worcestershire της Αγγλίας, με προορισμό την Κέρκυρα. Το τάγμα εγκαταστάθηκε στο Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ανάμεσα σε μια παρέα στρατιωτών του τάγματος, που κολυμπούν στο βορινό τμήμα του Φρουρίου, βρίσκεται και ο δεκαεννιάχρονος στρατιώτης William Mills από το Backwell του Derbyshire, που είχε καταταχθεί στο στράτευμα στις 28 Απριλίου 1846. Τα γεγονότα που ακολούθησαν δημοσιεύθηκαν στις 24 Ιουλίου 1847 από την Κερκυραϊκή εφημερίδα, Έφημερίς των Ιονίων Νήσων” «Θαλάσσιον τέρας όμοιον του περυσινού, το οποίον ευρίσκεται ήδη βαλσαμωμένον εις το Μουσείον μας, επεσκέφθη τον λιμένα μας εφέτος. Είθε όμως η εμφάνισις του νέου αυτού καρχαρία, ως εκείνη του περισυνού, να μη μας έδιδεν αιτίαν θρήνου! Την 19 τρέχοντος περί 7 μ.μ. ένα τοιούτον θαλάσσιον τέρας γιγαντιαίου μεγέθους ώρμησεν αιφνιδίως κατά στρατιώτου του 36ου τάγματος όστις εκολύμβα μετά τινών άλλων συντρόφων του πλησίον του Μώλου της Μανδρακίνας. Αφού ήρπασεν την βοράν του με τους οδόντας, ο καρχαρίας εβυθίσθη δια να την καταφανεί, αφήνων την επιφάνειαν της θαλάσσης βαμμένην με αίμα». Λέγεται ότι την επόμενη ημέρα στην παραλία του Φρουρίου εκβράστηκε τμήμα του σώματος του στρατιώτη.
Ο εθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός που από το 1829 είναι ήδη μόνιμος κάτοικος Κέρκυρας και το σπίτι του απείχε λίγα μόλις λεπτά βάδην, από το Μανδράκι, (Παναγιά της Μανδρακίνας) εμπνέεται από αυτό το γεγονός και το 1849 δημιουργεί τον “Πόρφυρα“. (Σμπρίλιο ή Πορφυρά ονόμαζαν οι κάτοικοι του Ιονίου τον καρχαρία). Ένα ποίημα , που συνεπαίρνει τον αναγνώστη σε μεταφυσικούς στοχασμούς, σε αξίες αιώνιες, την αλήθεια, την ομορφιά της ζωής, της φύσης, που αντί να φθείρονται από το θάνατο και τη διάλυση του ‘ναντίον, ορθώνονται στους στίχους του ποιητή, να αναδείξουν τη ισχύ τους, σ’ αυτή τη δοκιμασία της ανθρώπινης μοίρας-της ειμαρμένης.
Στην ενεπίγραφη πλάκα, στον τάφο του William Mills, που βρίσκεται έως σήμερα στο Βρετανικό νεκροταφείο του Αργοστολίου της Κεφαλονιάς, είναι κατεγραμμένο το γεγονός… “taken by a shark whistl bathing at Corfu on 19 July 1847 in the 19th year of his age“.
Πηγές: Mανώλης Μπαρδάνης: “Επιθέσεις καρχαριών-καταγραφές στην Ελλάδα” , http://www.naxosdiving.com/ , εφ. Ελευθερία, Έθνος, http://www.interpotts.com/ , ΑΠΘ συλλογή “Έφημερίς των Ιονίων Νήσων”.
Τελευταίο καλοκαίρι με την Βάντα Πιέρρη (ΑΠΌΣΠΑΣΜΑΤΑ)
( του Ευγένιου Αρανίτση )
«Τον Αυγούστο του 1951, η Βάντα Πιέρρη, μια πανέμορφη κοπέλα 16 ετών, έχασε τη ζωή της πέφτοντας θύμα της αναπάντεχης επίθεσης ενός περιπλανώμενου καρχαρία…, στα ανοιχτά της παραλίας του Μον Ρεπό, στην Κέρκυρα …
Θα τολμούσα να πω ότι ο παράδοξος αυτός θάνατος συμπληρώνει πλέον 70 χρόνια ζωής ― διότι κι οι θάνατοι ζουν τις δικές τους ηθικές και συναισθηματικές περιπέτειες, ωριμάζουν, ενηλικιώνονται και γερνάνε μαζί μας, στοιχειώνουν ή εξασθενούν κάτω απ’ το φως ποικίλων αναθεωρήσεων, στις οποίες δοκιμάζεται η ψυχική αντοχή και η εγκαρδιότητα εκείνων που πενθούν.
…..ο τεράστιος αντίκτυπος του θρύλου της Βάντας σημάδεψε όχι μόνον τους συγχρόνους της, με την τυπική έννοια, αλλά και την επόμενη γενιά, αυτούς που γεννήθηκαν μέσα στη δεκαετία του ’50 ….και έφτασαν στην εφηβεία παίζοντας στις ίδιες εκείνες παραθαλάσσιες γειτονιές ενός νησιού που δίκαια θεωρούνταν σαν το πιο ελκυστικό της Μεσογείου. Αυτή ειδικά η λανθασμένη επίγνωση είναι που σκότωσε την Βάντα, αφού ήταν όντως αδύνατον να υποπτευθείς ότι σ’ εκείνα τα ευλογημένα νερά θα μπορούσε ποτέ να καραδοκεί κάποιος κίνδυνος.
…. Η Βάντα δεν ήταν μόνον ωραία αλλά και πολύ συμπαθής σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, γενναιόδωρη και με μιαν αύρα ευπροσήγορης γλυκύτητας ….
Η μητέρα της (Ασπασία) Άπη προερχόταν από μιαν μεγαλοαστική οικογένεια του νησιού, διάσημη κάποτε για τους τίτλους και τα πλούτη της, αυτή των Κογεβίνα, που αντιπροσώπευε τον ανθηρό κλάδο μιας παλιάς ρίζας μεταφυτευμένης από την Δαλματία στα Επτάνησα τον προπερασμένο αιώνα.….
Είκοσι λεπτά αργότερα, η Άπη είχε ήδη ξεκινήσει προς αναζήτησιν της κόρης της…..
Αίφνης, ένας ψηλός, καλοπροαίρετος νεαρός βρήκε το θάρρος να της πει ότι «την Βάντα τη χτύπησε ένα ψάρι», έτσι το έθεσε ― καταπληκτικές μετωνυμίες, «χτύπησε» αντί «κατασπάραξε», «ψάρι» αντί «καρχαρίας», θεόπνευστοι ευφημισμοί και ενδείξεις μιας τέτοιας συμπονετικής λεπτότητας….
Με την Βάντα νεκρή και τα όρια να κυμαίνονται ανεξέλεγκτα, μη έχοντας ακόμη εξημερωθεί, ο αντίκτυπος του γεγονότος ήταν όντως πρωτοφανής…Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να αναρωτηθεί για τις αιτίες αυτής της εκκωφαντικής ακροαματικότητας, αφού η επιμονή στο να λέμε ότι «ο θάνατος της Βάντας ήταν τραγικός» παραβλέπει τη διαπίστωση ότι εξίσου τραγικός είναι ο θάνατος οιουδήποτε παιδιού 16 ετών, πόσο μάλλον για τους γονείς του, ανεξαρτήτως του αν οφείλεται σε ασθένεια του μυελού των οστών ή σε σύγκρουση φορτηγού με Ι.Χ…
Η συχωρεμένη η Άπη λένε ότι ουδέποτε ξανάνοιξε τα ανατολικά παράθυρα εκείνου του σπιτιού, αφού δεν άντεχε να αντικρίζει τη θάλασσα. Ο Άγγλος ποιητής Τζιμ Ποττς, που είχε ζήσει στην Κέρκυρα, απέδωσε σ’ αυτή την πρόνοια έναν τόνο σπαραξικάρδιο• εντούτοις, όταν κλείνεις τα παράθυρα, ή απλώς τα μάτια, ώστε να πάψεις να βλέπεις κάτι που βρίσκεται μπροστά σου, αυτό το κάτι επανέρχεται πλαγίως, εισβάλλει στην εσωτερική σου ζωή από αφύλακτες διόδους και σε κυριεύει…. …. Η Άπη κράτησε τον θυμό της για τη θάλασσα ώς τη στιγμή που έπνεε τα λοίσθια στην Γενική Κλινική• πίστευε ότι αν τη συγχωρούσε θα έκοβε έναν απ’ τους πιο ανθεκτικούς δεσμούς με την Βάντα κι ότι το πένθος της θα έμενε ακυβέρνητο. Η πικρία της ήταν ένας τρόπος να προσεύχεται.
«Τώρα που σιγά-σιγά / εξατμίζεται η ζωή μου […]»…«Ίσως εγώ εδώ / ήρεμα να κοιμάμαι / με δυο φτερά της νιότης / που ακόμα ονειρεύονται»..( Μαριέττα Καβάσιλα-Σκιαδοπούλου)».