Ο Νερόμυλος του Ρίτσου στην Ακόνη

Του Κωνσταντίνου Κατωπόδη

Ο νερόμυλος του Ρίτσου στην Ακόνη της Λευκάδας βρίσκεται στα σύνορα των διαμερισμάτων Καρυάς, Αλέξανδρου και Κατούνας, δίπλα στο ποτάμι της Ακόνης και πάνω σε παλιό μονοπάτι που τώρα πια έχει κρυφτεί όπως και ο νερόμυλος μέσα στην άγρια βλάστηση της Ακόνης. Ο μυλωνάς Ρίτσος ήταν από τους Σφακιώτες (μάλλον Πινακοχωρίτης) και όπως τον περιγράφει ο Φίλιππος Π. Λάζαρης ήταν άγριος, μοναχικός και σκληρός άνθρωπος όπως άγρια, μοναχική και σκληρή είναι και η Ακόνη.

«Άγρια είναι η ερημιά της Ακόνης, που σαν θα πάρει να βραδιάσει γίνεται αβάσταχτη. Παράξενα άγρια.

Έτσι άγριος, παράξενος, σκληρός, μονόχνωτος, ήτανε κι ο μυλωνάς του, που είχε πάρει κάτι απ’ την αγριάδα, την μοναξιά και την σκληρότητα της Ακόνης.

Αντίθετα αυτός από τους άλλους μυλωνάδες, σπάνια μιλούσε κι η κουβέντα του ήτανε… μπελιάς· κι ακόμα πιο σπάνια γελούσε – για να μην πούμε πως ποτέ του δεν γέλασε αφού κανένας δεν θυμάται να τον είδε έστω και μια φορά να ψωμογελάσει.

Στο μύλο ζούσε μοναχός του, κι όταν καμιά φορά ανέβαινε στο χωριό μας, στο σπίτι του, για τη φαμελιά του, ξανά το δειλινό μόνος, αμίλητος, σκεπτικός, έπαιρνε το δρόμο της Ακόνης.

Άνθρωπος σκληρός, πολύ σκληρός…»

«…Ύστερα απ’ αυτά ας μην σας φανεί παράξενο που λέγανε στο χωριό πως τάχα έχει να κάμει με νεράιδες και ξωτικά εκεί στην ερημιά που ζούσε.

Κοντά στ’ άλλα, λένε πως κάποια νύχτα ξεκίνησε πεζός απ’ τη χώρα για το μύλο του. Ήτανε χειμώνας. Σαν να μην έφταναν το σκοτάδι και το κρύο, ξέσπασε και μια άγρια μπόρα, έμπος με μπουμπουνητά κι αστροπελέκια. Έλεγες πως ήρθε η συντέλεια του κόσμου. Σωστή ανεμοξύληση.

Μεσάνυχτα κατάφερε ασενιαρστά να φτάσει στο μύλο. Βρήκε την πόρτα ανοιχτή και μπαίνοντας μέσα είδε στη γωνιά τη φωτιά αναμμένη και στο ταψί μια κουλούρα που μοσχοβολούσε, ενώ δίπλα στο παραγώνι μια πεντάμορφη κοπέλα που έγνεθε τη ρόκα της χαμογελαστή. Έφερε μια ματιά γύρω του και είδε τα πάντα αναμερισμένα, νοικοκυρεμένα. Δεν παραξενεύτηκε όμως. Νόμισε πως ήτανε η κοπέλα πελάτισσα απ’ τα γύρω χωριά που έφερε το γέννημα γι’ άλεσμα και την έκλεισε ο καιρός. Την κοίταξε μα δεν τη γνώρισε κι, όπως πάντα, ούτε καλησπέρα δεν είπε.

Πήγε πίσω απ’ την κασόνα που έβαζε το ξάγι, άλλαξε τα βρεγμένα ρούχα του και πήγε και κάθισε αμίλητος στη φωτιά.

Σε λίγο η κοπέλα κατέβασε το τεψί με την κουλούρα κι έστρωσε το ταβλάτσο να δειπνήσει ο Ρίτσος. Εκείνη δεν άγγιξε τίποτε.

– Φάε και συ… της είπε κάποια φορά αυτός.

Όμως, εκείνη ούτε απάντησε, ούτε άγγιξε τίποτε. Συνέχισε να γνέθει τη ρόκα της και να τον κοιτάζει γελαστή. Θύμωσε εκείνος και της ξανάπε άγρια τώρα:

– Φάει, μωρή και συ…

Μα εκείνη, ξανά, ούτε έφαγε ούτε μίλησε. Σε λίγο, ακούστηκε απ’ τ’ αχούρι το πρώτο λάλημα του κοκοτού. Μεσάνυχτα! Κι ο Ρίτσος είδε την κοπέλα να σβήνει και σιγά-σιγά να χάνεται… Ήτανε νεράιδα!

Από τότε άλλοι λέγανε πως ο Ρίτσος έγινε ακόμα πιο σκληρός κι αμίλητος κι άλλοι πως από κείνο το βράδυ έπιασε φιλενάδα του τη νεράιδα για όλη του τη ζωή και πως, τάχα, αυτός ήτανε ο λόγος που κανένα βράδυ δεν έλειψε απ’ το μύλο. Λέγανε ακόμη πως έχει να κάμει και με τ’ άλλα ξωτικά και πως τις νύχτες τον ακολουθούσανε…»

«…Όλοι πιστεύανε πως στο μύλο του Ρίτσου πηγαίνανε κάθε νύχτα νεράιδες και ξωτικά κι ο μυλωνάς είχε να κάμει με δαύτα…»

«…Τώρα, μέρα τη μέρα, ο μύλος γκρεμίζεται κι η γύρω περιοχή αγριεύει περισσότερο. Τώρα, μέρα με τη μέρα, ξεχνιώνται κι ο μύλος κι ο μυλωνάς, κι οι νεράιδες και τα παγανά. Τώρα κι αν τα μεσάνυχτα πάνε στο μύλο τα ξωτικά κι οι νεράιδες, ποιόνε να βρούνε και ποιος να τις δει;»

Από το βιβλίο: (Φίλιππου Π. Λάζαρη, Μια φορά κι έναν καιρό…  Πεζά, Ποιήματα, Τοπωνύμια Λαζαράτων, Δήμος Σφακιωτών, Λευκάδα 2010)

Σχετικά άρθρα: Οι Νερόμυλοι