Τους πιάνουν οι ευαισθησίες τους

Άρθρο του Χρήστου Α. Χωμενίδη στα «Νέα».

Ενώ βαριά τραυματισμένο, ξεβρασμένο στα ρηχά, το θαλάσσιο κήτος χαροπάλευε, κάτι αυτόκλητοι δήθεν διασώστες το κύκλωσαν, το ονόμασαν Σωτήρη και φωτογραφίζονταν γύρω του. Λες και ήταν λούτρινο παιχνίδι, σκυλάκι έστω σαλονιού. Μιά νεαρή κυρία υπερέβη κάθε όριο. Γραπώθηκε από πάνω του -νομίζοντας πως το αγκαλιάζει παρηγορητικά- κι άρχισε να του τραγουδάει! Στο δόλιο ζώο δεν περίσσευαν δυνάμεις για να την πετάξει, με ένα τίναγμα της ουράς του, μακριά. Το εξωφρενικό βασανιστήριο εξελήφθη ως εκδήλωση τρυφερότητας. Βιντεοσκοπήθηκε, ανέβηκε στο διαδίκτυο. Η νεαρή κυρία αποθεώθηκε, έγινε η ηρωίδα της ημέρας…

«Με πιάνουν οι ευαισθησίες μου…» Ο στίχος που είχε ερμηνεύσει κάποτε η Καίτη Γαρμπή χαρακτηρίζει άριστα την εποχή μας. Οι άνθρωποι ξεχειλίζουν από ευαισθησίες και επείγονται να τις διοχετεύσουν κάπου, οπουδήποτε. Συναίσθημα ακατέργαστο, που αψηφά τον έλεγχο της σκέψης, αρνείται ενίοτε την ίδια την πραγματικότητα.

Τι είναι, στο κάτω-κάτω, η πραγματικότητα; Μια αφάνταστα περίπλοκη εξίσωση, ένα χάος. Σε συγχύζει, σε διαψεύδει διαρκώς. Βρίσκεις έναν ήρωα για να ταυτιστείς μαζί του και αίφνης η εικόνα του θολώνει, αποκαλύπτεται πως έχει τη φωλιά του λερωμένη. Ανακαλύπτεις ένα αθώο θύμα, δηλώνεις αλλληλέγγυος – «σήμερα είμαστε όλοι Μαρία!», «σήμερα είμαστε όλοι Κωστάκης!» κραυγάζεις και πληκτρολογείς με πυρωμένα δάχτυλα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης… Ώσπου η Μαρία, ο Κωστάκης αποδεικνύονται άνθρωποι γεμάτοι αντιφάσεις, γκρίζες ζώνες. Κάθε άλλο παρά άγγελοι εξ ουρανού. Σοκάρεσαι μα δεν το ομολογείς. Ούτε στον εαυτό σου.

Μέχρι πριν από δεκαπέντε χρόνια, παίζονταν κάθε απόγευμα στην τηλεόραση, οι σειρές του Νίκου Φώσκολου. Και οι ίδιοι ακόμα οι ηθοποιοί που πρωταγωνιστούσαν -σπουδαίοι κάποτε ηθοποιοί- εκπλήσσονταν με όσα γεννούσε η φαντασία τού δημιουργού. Τα σενάρια, τραβηγμένα από τα μαλλιά, έβριθαν από τερατολογίες και απλοϊκότητες. Και όμως, εκατομμύρια θεατές τα παρακολουθούσαν φανατικά. Δεν έχαναν επεισόδιο. Γιατί; Διότι ο κόσμος του Φώσκολου δεν είχε σκιές κι αποχρώσεις, δεν σε μπέρδευε, δεν σε ανάγκαζε να αναρωτιέσαι τίνος το μέρος να πάρεις. Οι καλοί ήταν άσπιλοι. Οι κακοί κτήνη. Οι φτωχοί με ροζιασμένα χέρια μα πεντακάθαρο το κούτελο τους. Οι πλούσιοι αν όχι βουτηγμένοι στον βούρκο, σίγουρα κατά βάθος δυστυχείς. Οι ορφανές ανέβαιναν γολγοθά και οι γερολαδάδες κάγχαζαν απαίσια. Ο κόσμος είχε καταντήσει κόπρος του Αυγεία. Ζητούσε έναν Ηρακλή να τον καθαρίσει.

Γελούσαμε με τις σειρές του Φώσκολου. Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε εμπνευστεί από την Μπλανς Επιφανί, το κόμιξ με την πανέμορφη Γαλλιδούλα που όλοι την κυνηγούν μα κανείς δεν την πιάνει: «Η Ελλάδα σου μοιάζει, Μπλανς Επιφανί, γιατί έχει ήθος αφέλεια, υπομονή, να τη βιάζουν τακτικά οι κατακτητές. Με επιμονή τα καταφέρνει η Ελληνίς Επιφανί να παραμένει πάντα παρθένος και γυμνή!»

Θα έφριττε σήμερα το κοινό με ένα τέτοιο τραγούδι που κοροϊδεύει -χαριτωμένα έστω κι ευρηματικά- τα βάσανα της Μπλανς Επιφανί και της Ελλάδας. Θα το κατήγγειλε ως σεξιστικό, στην επιεικέστερη περίπτωση. Οι ευαισθησίες πλέον στέκονται υπεράνω όλων. Δεν επιδέχονται αμφισβήτησης, πόσω δε μάλλον σάτιρας. Φοριούνται σαν παράσημα στο πέτο. Τις εμπορεύονται παρουσιάστριες πρωινάδικων και “influencers” – καινούργιο επάγγελμα αυτό, κάτι ανάμεσα σε ακτιβισμό και σε τοποθέτηση προϊόντων. Τις πασπαλίζουν σαν χρυσόσκονη οι υποκριτές για να καλύπτουν τις βρωμιές τους…

Η σοβαροφάνεια περνιέται σήμερα για σοβαρότητα. Το μελόδραμα έχει αντικαταστήσει το δράμα. Με την παραμικρή αφορμή, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μιλούν με στόμφο, με ραγισμένη φωνή, παιδαριώδεις και κοινότοποι, φτυστοί με ήρωες του Νίκου Φώσκολου. Και όταν συμβεί -αργά ή γρήγορα- η αληθινή τραγωδία, η άφατη, πώς άραγε θα συντριβούν, πώς θα σταθούν στον διπλανό σου, πώς θα δακρύσουν, θα θρηνήσουν γνήσια, έτσι που έχουν εθιστεί στο κλαψούρισμα;

Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια. Προς το παρόν τραγουδάμε σε φάλαινες. Και ποζάρουμε. Ολημερίς και ολονυχτίς ποζάρουμε.