Το κράτος δικαίου δεν είναι διαπραγματεύσιμο

Δημήτρης Χ. Παξινός

Βρέθηκα στο Εφετείο έπειτα από πολύ καιρό. Τα μόνα που έχουν μείνει αναλλοίωτα είναι τα σπασμένα καθίσματα. Προσθέστε και μια εικόνα ημιεγκατάλειψης. Η COVID εποχή έχει αφήσει έντονα τα σημάδια της στη μετά COVID εποχή. Σ’ αυτή την εικόνα συνέβαλε η απουσία δικηγόρων και πολιτών εξαιτίας της μεγάλης μείωσης της δικηγορικής ύλης, αλλά και μια γενικότερη απαξίωση των θεσμικών λειτουργιών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία τους. Πρόκειται, άλλωστε, για φαινόμενο που καταγράφεται στις σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης. Οταν λείπει –αδίκως σε μεγάλο βαθμό– ο οφειλόμενος σεβασμός προς τη Δικαιοσύνη, θα έπρεπε να είχαμε προβληματισθεί προ πολλού.

Η αμφισβήτηση και η καχυποψία ενδημεί στη χώρα μας και κάθε πονεμένος θεωρεί ότι δεν υπολείπεται των λοιπών αρχόντων. Στη Δικαιοσύνη, βεβαίως, δεν υπάρχει αμφισβήτηση του θεσμικού ρόλου των δικαστών. Οι λειτουργοί της Δικαιοσύνης επικεντρώνονται στη γρήγορη και ποιοτική απονομή της. Γενικότερα, όμως, προτεραιότητα αποτελεί η επόμενη εκλογική αναμέτρηση και πώς θα εξοντωθεί ο όποιος εσωτερικός εχθρός ανακαλύπτεται. Για να εκμηδενιστεί ο εχθρός απαιτείται «καλή γειτονία» με λειτουργούς της Δικαιοσύνης. Ετσι, γινόμαστε μάρτυρες καθημερινά πολιτικοδικαστικών διενέξεων. Αλλωστε ο κομματισμός που δεν εκλείπει και η σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ συνδικαλιστικών ομάδων στους κόλπους της Δικαιοσύνης –όπως στο θέμα των παράνομων παρακολουθήσεων και τις σαφείς αιχμές κατά της νυν Προέδρου– υποδηλοί μια δυσάρεστη κατάσταση. Το παιχνίδι χάνεται εξ αυτής της επιδιωκόμενης αλληλεξάρτησης.

Ενα από τα κακώς κείμενα ξεκινά από τους διορισμούς δικαστών μετά την αφυπηρέτησή τους σε θέσεις διάφορες, με αποτέλεσμα να προκαλούνται διάφοροι συνειρμοί για πιθανές εξυπηρετήσεις στη δικαστική τους θητεία. Η αλήθεια είναι ότι κατά παράδοση η εκτελεστική εξουσία, με σπάνιες εξαιρέσεις, ήθελε τη δικαστική εξουσία θεραπαινίδα της για τα δικά της παιγνίδια. Γι’ αυτό και λίγες φορές ενδιαφέρθηκε για την εξύψωσή της. Την ήθελε στο δικό της ύψος, να την εγγίζει και να την ελέγχει. Κι έχει πολλούς τρόπους. Τι να πεις, π.χ., όταν για να μη συνταξιοδοτηθεί εκλεκτός συνδικαλιστής εφέτης προήχθη σε πρόεδρο εφετών κι επειδή ήταν χαμηλά στη βαθμίδα προήχθησαν μαζί του 83 εφέτες και αντίστοιχοι εισαγγελείς εφετών; Και είναι πολλά τα καπρίτσια που έχουν οδηγήσει σε ανάλογες συμπεριφορές. Ή πώς να χαρακτηρίσει κανείς την απάθεια, την αδιαφορία των αρμοδίων με την επιθεώρηση, όταν δικαστές παραμελούν συστηματικά υποθέσεις για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα; Ποιος ή ποιοι τους κάλυπταν και πόσοι και ποιοι ατυχείς και δυστυχείς πολίτες έτυχε η υπόθεσή τους να πέσει στα χέρια τους; Ποιος κάνει την αυτοκριτική του – πέρα από «μεγάλους σταυρούς» για να ξεπλύνουμε τις όποιες ενοχές μας;

Κατά παράδοση η εκτελεστική εξουσία, με σπάνιες εξαιρέσεις, ήθελε τη δικαστική εξουσία στο δικό της ύψος, να την ελέγχει.

Η συνεχής αλλαγή της νομοθεσίας για την αντιμετώπιση παροδικών κοινωνικών φαινομένων δείχνει βιασύνη ασύνετη, για ικανοποίηση φωνασκούσης μειοψηφίας ή και πλειοψηφίας. Γιατί; Για να δείξουμε ότι αφουγκραζόμαστε και πιάνουμε τον σφυγμό της κοινωνίας. Μα τότε άλλοι, άσχετοι, εξωθεσμικοί, νομοθετούν και κατευθύνουν τις τύχες μας.

Επικαλούνται κάποιοι δικαστές το αυτοδιοίκητο, για να κατοχυρώσουν θέσεις αδιαπραγμάτευτες. Κεκτημένα, λένε, όλα αυτά και ουδέν αλλάζει. Το κράτος δικαίου όμως δεν είναι διαπραγματεύσιμο κι η σωστή ή μη λειτουργία του ύψιστου θεσμού της Δικαιοσύνης μάς αφορά όλους και σ’ αυτήν αποβλέπουμε. Την κυρία ευθύνη έχει η εκτελεστική εξουσία για να φέρει και να εφαρμόσει νόμους για το κοινό καλό, για την κοινωνική ειρήνη, για τη λειτουργία των θεσμών. Σφάλματα εκατέρωθεν των εξουσιών, λάθη και παραλείψεις μάς οδήγησαν σε ώρα μηδέν. Πολλοί και άξιοι οι δικαστές που καλούνται να διορθώσουν τα ημαρτημένα χρόνων. Καθόλου εύκολο. Πόσο εύκολο θα ήταν, όμως, αν άφηναν τη Δικαιοσύνη να επιτελέσει το έργο της απερίσπαστη και πραγματικά ανεξάρτητη, και όχι κατά το δοκούν.

* Ο κ. Δημήτρης Παξινός είναι πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/