Το υπεραιωνόβιο κυπαρίσσι στον Πόρο της Λευκάδας ως διατηρητέο  μνημείο της φύσης

Στο προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας στο χωριό Πόρος του Δήμου Λευκάδας υπάρχει ένα μοναδικό κυπαρίσσι υπεραιωνόβιο.  Ένα μνημειακό δένδρο, σαν το κυπαρίσσι μας, ενσωματώνει, μνήμες, δοξασίες, παραδόσεις αιώνων και μαρτυρά την πολιτισμό  των ανθρώπων που το σεβάστηκαν και το διατήρησαν. Αναπόσπαστη   με το κυπαρίσσι είναι η καμπάνα της εκκλησιάς, δεμένη σφιχτά με την ύπαρξή του. Δεν είναι τυχαίο που η εκκλησιά δεν έχει καμπαναριό.

Κοινότητα Πόρου Λευκάδας
Πόρος 10/01/2024
Προς

Το Δασαρχείο Λευκάδας
Το Δασαρχείο Λευκάδας
Την Διεύθυνση Δασών Λευκάδας
Τον Δήμο Λευκάδας
Την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

Κύριοι

Σύμφωνα με απόφαση της  Γενικής Συνέλευσης των κατοίκων της κοινότητας Πόρου του Δήμου Λευκάδας που συνήλθε στις 6/1/2024 στην πλατεία του χωριού ,στην οποία παραβρέθηκαν και εκπρόσωποι του εκκλησιαστικού συμβουλίου και του πολιτιστικού συλλόγου, εξουσιοδοτήθηκε ο πρόεδρος της κοινότητας Θεόδωρος Χαράλαμπου Μεταξάς ,να εκπροσωπήσει το χωριό στο Δασαρχείο Λευκάδας, στον Δήμο Λευκάδας, στην Διεύθυνση Δασών Λευκάδας και στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων ,να υποβάλλει το αίτημα μελέτη .

Σας κοινοποιούμε τεκμηριωμένο  αίτημα-μελέτη προκειμένου να γνωμοδοτήσετε για την έγκριση χαρακτηρισμού του κυπαρισσιού στην Αγία Μαρίνα της κοινότητας Πόρου ως  ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

 ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ ,ΤΟΥ ΥΠΕΡΑΙΩΝΌΒΙΟΥ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΡΟ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ,ΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ      ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

Το κυπαρίσσι είναι, γυμνόσπερμο, κωνοφόρο, αειθαλές φυτό ,που ανήκει στην οικογένεια των κυπαρισσοειδών. Υπάρχει σε πολλές παραλλαγές οι κυριότερες όμως είναι δύο .Η πυραμιδοειδής παραλλαγή , με όρθια κλαδιά και λέγεται αρσενικό κυπαρίσσι και η οριζοντιόκλαδος παραλλαγή ,με οριζόντια απλωτά κλαδιά και πλούσια κόμη που είναι γνωστή ως θηλυκό  κυπαρίσσι. Είναι ένα από τα πιο εμβληματικά δένδρα και φύεται στην νότια Ευρώπη ,στη δυτική  Μικρά Ασία και στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες .

Φτάνει σε ύψος έως 30 μέτρα και μπορεί να ζήσει και πάνω από χίλια χρόνια. Είναι ανθεκτικό στις ασθένειες και στις καιρικές συνθήκες.

Επιστημονική του ονομασία , είναι Cupressus sempervirens.

Μύθος 

Στην ελληνική μυθολογία αναφέρεται ότι ο έφηβος Κυπάρισσος από την Κώ είχε αποκτήσει την εύνοια του θεού Απόλλωνα ,ο οποίος του χάρισε ένα εξημερωμένο ελάφι που τον συνόδευε πάντα. Κάποια μέρα ο νεαρός Κυπάρισσος βγήκε στο κυνήγι και από λάθος του σκότωσε το αγαπημένο του ελάφι επειδή το πέρασε για θήραμα. Όταν κατάλαβε το λάθος του ξέσπασε σε κλάματα και ζήτησε από τους Θεούς  να πεθάνει και αυτός και  τα δάκρυά του να κυλούν αιώνια. Ο Απόλλωνας λυπήθηκε τον νεαρό Κυπάρισσο και τον μεταμόρφωσε σε κυπαρίσσι και τα δάκρυά του να κυλούν αιώνια από αυτό το δένδρο. Το δάκρυ του κυπαρισσιού είναι το ρετσίνι που εκκρίνεται από τον κορμό του και έχει ωραία μυρωδιά.  Το δένδρο αφιερώθηκε στον Πλούτωνα το θεό των νεκρών και από τότε έγινε και σύμβολο πένθους. Και στη σύγχρονη Ελλάδα έχει επιβιώσει αυτός ο μύθος με την παρουσία των κυπαρισσιών στα κοιμητήρια.

Ιστορία του κυπαρισσιού.

Το κυπαρίσσι είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον μεσογειακό χώρο και ιδιαίτερα με τον ελλαδικό χώρο που ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Απόδειξη αποτελεί και ο παραπάνω μύθος. Η χρησιμότητα του ήταν τεράστια στην κατασκευή σκαφών ,σπιτιών , επίπλων ,αγροτικών εργαλείων και ιδιαίτερα άρμπουρων σκαφών λόγω της ευθύτητας και του μεγάλου ύψους του .Αυτή η απόλυτη ευθύτητα , το ύψος  και η κομψότητά του,  τραγουδήθηκε από το λαό . Πολλοί αναζητούν για το χαρακτήρα τους την ευθύτητα του δένδρου

Στον μεσογειακά χώρο ,νότια Ευρώπη και  δυτική Μικρά Ασία λατρεύτηκε για τους ίδιους λόγους. Τα ξύλινα σκάφη που όργωναν τη Μεσόγειο από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν από ξύλο κυπαρισσιού.

Στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής οι  ιθαγενείς Αμερικάνοι είχαν βαθύ σεβασμό στο κυπαρίσσι και  το χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή κανό, σπιτιών, φρακτών ,σκαφών ,βαρελιών κεραμιδιών και επίπλων. Ο φλοιός ,το ρετσίνι και η ρίζα του δένδρου χρησίμευαν για ιατρικούς σκοπούς ,όπως για θεραπεία πυρετού και γαστρεντερικών προβλημάτων .Στη συνέχεια οι Ευρωπαίοι άποικοι χρησιμοποίησαν την ξυλεία του για βιομηχανικούς σκοπούς  και το υλοτόμησαν σε μη βιώσιμο ρυθμό, χωρίς να προβλέψουν την Σήμερα γίνονται προσπάθειες να διατηρήσουν και να προστατεύσουν όσα απέμειναν. Τα δένδρα παρέχουν σημαντικό βιότοπο για την άγρια ζωή , μειώνουν τη διάβρωση του εδάφους και φιλτράρουν το νερό.

Το κυπαρίσσι έχει πλούσια πρακτική ,πολιτιστική και ιστορική αξία  

Συμπερασματικά η ιστορία του κυπαρισσιού είναι συνυφασμένη με την οικονομική και την  πολιτιστική ανάπτυξη ενός τόπου. 

Κυπαρίσσι Αγίας Μαρίνας Πόρου Λευκάδας

Στο προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας στο χωριό Πόρος του Δήμου Λευκάδας υπάρχει ένα μοναδικό κυπαρίσσι υπεραιωνόβιο με τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Κυπαρίσσι οριζοντιόκλαδο (θηλυκό) με οριζόντια απλωτά κλαδιά και πλούσια κόμη, βαθιά πράσινη, ύψους 25 περίπου μέτρων , με περιφέρεια κορμού 4,70 μέτρων και  περιφέρεια κλαδιών 30 μέτρων περίπου .

Η ηλικία του είναι απροσδιόριστη ,ακόμη και οι προ παππούδες μας το έζησαν όπως είναι τώρα. Είναι δένδρο εμβληματικό ,μοναδικό στο είδος του σε ολόκληρη τη Λευκάδα ,ίσως και στην ευρύτερη περιοχή. 

Η περιοχή του χωριού χαρακτηρίζεται από συστάδες κυπαρισσιών. Το κυπαρίσσι σα δένδρο υπήρξε πηγή ζωής για τους κατοίκους του χωριού γιατί από την ξυλεία του φτιάχνανε σκεπές ,πατώματα και ολόκληρα σπίτια . Έφτιαχναν τις βάρκες, τα καΐκια  και το χρησιμοποιούσαν στα τζάκια για μαγείρεμα και να ζεσταθούν. Αυτό δείχνει ότι οι κάτοικοι το αντιμετώπιζαν σαν ιερό δένδρο στενά δεμένο με την επιβίωση τους . Αυτή τους την αγάπη προσπάθησαν να την εκφράσουν διατηρώντας μέσα στη δομημένη περιοχή του χωριού και ιδιαίτερα στο προαύλιο της εκκλησίας τους ένα μεμονωμένο δένδρο ως μνημείο .  Αυτός είναι ο λόγος που οι  κάτοικοι του χωριού διαχρονικά το προστάτευσαν και  το συνδέσανε με τον ιερό χώρο της εκκλησίας που το φιλοξενεί στο προαύλιο της και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της. Η εκκλησία στερείται καμπαναριού γιατί στηρίζει την καμπάνα της σε ένα κλωνάρι του δένδρου .Το δέντρο  είναι το ζωντανό  καμπαναριό της εκκλησίας ,τιμής ένεκεν.

Η ιστορική του αξία

 Η ιστορική του αξία είναι δεδομένη και αναφέρεται πιο πάνω στο μύθο και στην ιστορία του κυπαρισσιού. Στο συγκεκριμένο χώρο και τόπο που αναφερόμαστε ,είναι ο βουβός μάρτυρας όλης της ιστορικής διαδρομής του χωριού και του έθνους. Γνώρισε όλους τους κατακτητές και είναι  μάρτυρας των αγώνων του Ελληνικού λαού   για την εξέγερση των Λευκαδίων κατά των Άγγλων το 1819 και την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και στη συνέχεια των αγώνων του λαού της Επτανήσου για την πολυπόθητη ένωση με τη μητέρα πατρίδα το 1864.Είναι ακόμη μάρτυρας των αγώνων του λαού για την εθνική του αντίσταση στα χρόνια της Κατοχής. Είναι μάρτυρας του καθημερινού μόχθου των κατοίκων του χωριού για επιβίωση. Τους είδε να οργώνουν να σπέρνουν να θερίζουν να αλωνίζουν να καλλιεργούν και να μαζεύουν ελιές. Τους είδε ,σε δύσκολες εποχές να παλεύουν με άγρια καιρικά φαινόμενα και να χάνουν τις σοδειές τους. Τους είδε να αντέχουν πείνα ,δίψα ,κρύο και να επιμένουν για μια καλύτερη ζωή.  Τους είδε να ανοίγονται στις θάλασσες με βάρκες με καΐκια με καράβια για να γνωρίσουν το κόσμο ,να βελτιώσουν τις συνθήκες επιβίωσης των οικογενειών τους και να επιστρέφουν, για να μεταφέρουν τη γνώση που αποκόμισαν και να μείνουν για πάντα κοντά του. Τους είδε να ξενιτεύονται και να μην επιστρέφουν. 

Είναι το ζωντανό άτυπο ληξιαρχείο που  καταγράφει μικρές και μεγάλες στιγμές της μικρής μας κοινότητας.

Η πολιτιστική και πολιτισμική του αξία

Η πολιτιστική και πολιτισμική του αξία είναι στενά δεμένη με όλες τις φάσεις της ζωής μας και ιδιαίτερα με κορυφαίες στιγμές της ύπαρξής μας όπως γάμοι, βαπτίσεις, κηδείες    Κάτω από τον ίσκιο του φιλοξενήθηκαν,  λύπες, χαρές και πανηγύρια. Εκεί  Κυριακές και γιορτές με τα καλά τους ρούχα συναντιόντουσαν πριν και μετά τον εκκλησιασμό ή μετά από κάθε τελετή ,μικροί μεγάλοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά Είναι χορτασμένο  από φωνές χιλιάδων παιδιών που παίξανε παιχνίδια στο προαύλιο της εκκλησίας εκμεταλλευόμενα την πολύτιμη σκιά του. Αν είχε λόγο θα ιστορούσε τα αμέτρητα αυτοσχέδια παιχνίδια των παιδιών όλων των  εποχών  στη μακρόχρονη πορεία του. 

Ένα μνημειακό δένδρο, σαν το κυπαρίσσι μας, ενσωματώνει ,μνήμες ,δοξασίες ,παραδόσεις αιώνων και μαρτυρά την πολιτισμό  των ανθρώπων που το σεβάστηκαν και το διατήρησαν. 

Αναπόσπαστη   με το κυπαρίσσι είναι η καμπάνα της εκκλησιάς ,δεμένη σφιχτά με την ύπαρξή του . Δεν είναι τυχαίο που η εκκλησιά δεν έχει καμπαναριό.

Η καμπάνα  κύριο μέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης βρήκε τη θέση της σε ένα ζωντανό οργανισμό . Αυτή η καμπάνα ,μοναδικό στοιχείο επικοινωνίας στο παρελθόν, δε χτυπούσε μόνο για εκκλησιασμό ,αλλά χτυπούσε για επικοινωνία και ενημέρωση , χτυπούσε   για  αναγγελία θανάτου, χτυπούσε όταν ο διαλαλητής θα κοινοποιούσε κάποια είδηση  που αφορούσε το χωριό, χτυπούσε για να καλέσει τους χωριανούς για συλλογικές εργασίες και τα παιδιά να πάνε σχολείο  και τέλος χτυπούσε  χαρμόσυνα και πανηγυρικά  για τις μεγάλες ιστορικές στιγμές.  Ποιος από μας ,όπου και αν βρίσκεται δε νοσταλγεί αυτά τα χτυπήματα;

Επιπλέον μέχρι πριν λίγα χρόνια γύρο από την εκκλησία και κάτω από τον ίσκιο του κυπαρισσιού υπήρχε το πρώτο νεκροταφείο του χωριού.

Το χωριό δεν μπορεί να το φανταστεί κανείς χωρίς το κυπαρίσσι της Άγιαμαρίνας. 

Η προστασία του και η συντήρησή του  είναι δεδομένη επειδή είναι σε περιφραγμένο χώρο και υπό το άγρυπνο μάτι των κατοίκων. Είναι ιερή παρακαταθήκη των προγόνων μας.

Η οικολογική  και οικονομική του αξία

Η οικολογική  και οικονομική του προσφορά είναι ανυπολόγιστη. Μέσα στα κλαδιά του φωλιάζουν αμέτρητα πουλιά που μαζί του  δημιουργούν ένα θαυμάσιο οικοσύστημα

Οι άνθρωποι όλων των εποχών γνώριζαν καλύτερα από το σημερινό άνθρωπο την αξία του φυσικού περιβάλλοντος. Χρησιμοποιούσαν την ξυλεία των κυπαρισσιών  με σύνεση και μέτρο. Έκοβαν όσα δένδρα ήταν κατάλληλα για τις ανάγκες τους και δεν κατέστρεφαν τα υπόλοιπα. Κύριο μέλημά τους που κληρονομήθηκε από γενιά σε γενιά, ήταν τα δέντρα να κοπούν πάντα σε χάση του φεγγαριού για να διατηρηθούν γερά στο χρόνο και να μη φαγωθούν από τα παράσιτα. Ο άνθρωπος στην μακραίωνη ιστορία του, ζώντας σε πλήρη αλληλεξάρτηση με το φυσικό του περιβάλλον,   συνειδητοποίησε ότι, σαν προνομιούχο πλάσμα της φύσης έχει βαθιά υποχρέωση να σεβαστεί το περιβάλλον ,που βρίσκεται εκεί αντικειμενικά και του προσφέρει απλόχερα  την τροφή του και κάθε ύλη απαραίτητη να καλύψει όλες τις ανάγκες του στην συνεχή ανοδική του πορεία. Αυτός είναι ο λόγος που δημιούργησαν δένδρα σύμβολα λατρείας της χλωρίδας του τόπου τους.

Έτσι λοιπόν για το σύγχρονο άνθρωπο είναι υποχρέωση να διατηρήση αυτά τα Σύμβολα για να αντιμετωπίζει με σεβασμό τη χλωρίδα και πανίδα που τον περιβάλει και να συμβάλει συνειδητά στην αέναη ανανέωση της φύσης.

Η τουριστική του αξία 

Στην εποχή μας που οι αποστάσεις μηδενίστηκαν η μετακίνηση ανθρώπων από τη μια άκρη της γης στην άλλη έγινε πραγματικότητα .Ο πλανήτης μίκρυνε ,η εικόνα σε κλάσμα δευτερολέπτου  μας μεταφέρει ,όχι μόνο ,σε  κάθε απόμακρη γωνιά του ,αλλά και βαθιά στο σύμπαν που μας περιβάλει.. Οι κατακτημένες από τον άνθρωπο γνώσεις  δημιούργησαν μια νέα γνωσιόσφαιρα που περιβάλει τη γη .Οι σύγχρονοι άνθρωποι επιθυμούν να γνωρίσουν άλλους ανθρώπους άλλους πολιτισμούς άλλα ήθη και έθιμα και γιαυτό ταξιδεύουν.

Το χωριό μας είναι τουριστικός προορισμός εξαιτίας του κόλπου Μικρογιάλου Ρούδας. Καιρός είναι να αναδειχθούν και άλλα στοιχεία του χωριού όπως είναι οι αρχαιολογικοί τόποι, όπως ο Πύργος ,ή αγρέπαυλη του 3^ου  π.χ. αιώνα, οι  εκκλησίες ,τα σπίτια ,ο τρόπος που ζούμε ,τα δένδρα ,τα ζώα ,ο πολιτισμός μας.

Το κυπαρίσσι με την ανάδειξή του σε διατηρητέο μνημείο θα συμβάλει και στην τουριστική ανάπτυξη του χωριού, ως στοιχείο της παράδοσής του και αξιοθέατη ψηφίδα για τον πολιτισμικό τουρισμό.

Για αυτούς τους λόγους   ζητάμε από την υπηρεσία σας να γνωμοδοτήσει υπέρ της πρότασής μας ,προκειμένου το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος ,Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σύμφωνα με το Νόμο 3937/2011, να κηρύξει  το κυπαρίσσι μας, διατηρητέο μνημείο της φύσης

 Με Τιμή

Ο εκπρόσωπος του Χωριού και
Πρόεδρος της κοινότητας 
Θεόδωρος Μεταξάς