Γιατί η Λευκάδα με πληγώνει

Του Αντώνη Γ. Περδικάρη

Τώρα που ήρθε ο καινούριος χρόνος και αφήσαμε πίσω μας το 2022, όπου συνέβη το «αδιανόητο για την πολιτιστική ζωή του νησιού μας» -όπως σωστά κατά τη γνώμη μου χαρακτηρίστηκε-  το συμβάν της εισβολής των εκσκαφέων στο Πάρκο των Ποιητών και η καταστροφή του μνημείου του Α. Βαλαωρίτη, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να ρίξουμε μια ματιά πίσω μας, μια πιο μακρινή ματιά στα γεγονότα.

Δεν θέλω να μετριάσω τις ευθύνες της Δημοτικής Αρχής, ή και πιθανόν άλλων φορέων που εμπλέκονται στο συγκεκριμένο γεγονός, αλλά μήπως τελικά αυτό δεν είναι ένα τυχαίο συμβάν, αλλά επιβεβαιώνει την  σταθερή πορεία που ακολουθούμε σαν κοινωνία δια μέσου των αιώνων; Καλό είναι να αποδίδονται ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα και καλό είναι τα συγκεκριμένα αυτά πρόσωπα να υφίστανται τις συνέπειες των πράξεών τους, αλλά αν συμβαίνουν τακτικά πολλά «αδιανόητα» ίσως υπάρχει ανάγκη ευρύτερης παρέμβασης, όχι μόνο στην νομοθεσία και στην αποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών, αλλά και στην παιδεία και στην ευαισθητοποίηση του πληθυσμού μας.

Θέλω να αναφερθώ τυχαία σε τρεις περιπτώσεις χειρισμού πολιτιστικών μνημείων του νησιού μας οι οποίες έλαβαν χώρα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Και για να αναδείξω το πρόβλημα θα συγκρίνω την τωρινή κατάσταση των μνημείων αυτών, με την κατάσταση παρομοίων πολιτιστικών μνημείων, σε κάποιες άλλες περιοχές της Γης. Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις, πραγματικά, αισθάνομαι πόνο για την «διευθέτηση» του θέματος όπως αυτή έλαβε χώρα στη Λευκάδα.

 Ξέρω, θα μου πείτε συγκρίνω ανόμοια πράγματα.. Άλλες οι συνθήκες στο Αιγαίο , άλλες στην Δύση. Φταίνε οι Τούρκοι, οι σεισμοί, η έλλειψη πόρων…. Εγώ όμως θα επιμείνω ότι… έχουμε πρόβλημα.

Οι τρεις περιπτώσεις μνημείων που παρουσιάζω -φυσικά θα μπορούσα και να παρουσιάσω πολύ περισσότερες- είναι:

1. Οι πέτρινες καλύβες των κτηνοτρόφων και των αγροτών στη Λευκάδα (Μεσαιωνικό Μνημείο)
2. Ο πέτρινος λέοντας της Λευκάδας (Αρχαίο Μνημείο)
3. Μία πέτρινη γέφυρα της Λευκάδας (Νεώτερο Μνημείο)

Εικόνα 1α: Ιρλανδέζικα “Stone Huts”. Πρόκειται  για πέτρινα μεσαιωνικά ή και παλαιότερα κτίρια των κτηνοτρόφων της Ιρλανδικής υπαίθρου. Τα συγκεκριμμένα φιλοξένησαν τελικά κάποια Κελτική μοναστική κοινότητα. Τα κτίσματα αυτά στην Ιρλανδία συντηρούνται ανελλιπώς από εξειδικευμένο προσωπικό και κάποια εξ αυτών μπορούν να ενοικιαστούν για βραχυχρόνια διαμονή.

Εικόνα 1β: Λευκαδίτικοι “Βόλτοι “.  Πρόκειται  για μεσαιωνικά πέτρινα κτίρια των κτηνοτρόφων της υπαίθρου. Ορισμένα εξ αυτών εξυπηρέτησαν και θρησκευτικούς σκοπούς (εκκλησίες, κελιά μοναχών κλ.π.). Είναι πλήρως εγκαταλελειμμένα, ουδέποτε συντηρήθηκαν και καθημερινά καταρρέουν το ένα μετά το  άλλο.

Εικόνα 2α: Ο «Λέων της Κέας», ή «Λιόντας» όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα αξιοθέατα του νησιού. Πρόκειται για ένα λιοντάρι μήκους 6 μ.  το οποίο έχει σμιλευτεί σε βράχο λίγο έξω από την πόλη  Ιουλίδα, που είναι  η πρωτεύουσά του. Λέγεται ότι σκαλίστηκε τον 6ο αιώνα Π. Χ. από κάποιον άγνωστο δημιουργό.

Εικόνα 2β: Ο «Λέων της Λευκάδας», άγνωστος στο ευρύ κοινό, ανακαλύφθηκε στην περιοχή της Λυγιάς το 1902. Ήταν σκαλισμένος σε καλής ποιότητας πωρόλιθο, το μήκος του υπολογίζεται στα 4 μ. και πιθανότατα υπήρξε επιτύμβιο  μνημείο κάποιου πολεμιστή, μια πρακτική που ήταν συνήθης στους αρχαϊκούς και τους ελληνιστικούς χρόνους (750-33 Π.Χ.). Το μνημείο σήμερα δεν υπάρχει στο νησί, έχει χαθεί. (ΠΗΓΗ)

Εικόνα 3α: Πέτρινη γέφυρα Δομοκού -στο ποταμό Ερύμανθο- (Αρκαδία). Κατασκευάστηκε το 1870. Έχει κηρυχτεί μνημείο  με την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1233/33388/9-6-2003-ΦΕΚ 886/Β/2-7-2003 «..διότι αποτελεί σημαντικό μνημείο του 19^ου αιώνα..» Η Περιφέρει Πελοποννήσου, έχει υπογράψει σύμβαση με το Τ.Ε.Ε. και το τελευταίο υποχρεούται να ελέγχει περιοδικά και να συντηρεί τη γέφυρα, όπως και τα λοιπά μνημεία της περιοχής που έχουν καταχωρηθεί σε ειδικό μητρώο της Υπηρεσίας

Εικόνα 3β: Η πέτρινη γέφυρα στο χείμαρρο της Λαγκάδας στη Δυτική Λευκάδα. Κατασκευάστηκε επί Αγγλικής Διοίκησης -α΄ μισό του 19 ου αιώνα- από εμπειροτέχνες Σφακισάνους τεχνικούς, προκειμένου να διέλθει απ’ αυτή η επαρχιακή οδός που θα συνέδεε την πρωτεύουσα του νησιού με τον τότε εμπορικό λιμένα της Β. Λευκάδας, τον Άγιο Νικήτα. Σήμερα, το ιστορικό αυτό γεφύρι καταρρέει, καθώς η περιοχή -παρά τον αδιαμφισβήτητο δημόσιο χαρακτήρα της- οικειοποιήθηκε λόγω αδρανείας των αρχών από ιδιώτη, ο οποίος έχει παρέμβει αυθαίρετα στην κοίτη του χειμάρρου προκαλώντας την εκθεμελίωση του μνημείου από τα ρέοντα ύδατα.

Κλείνω  το σημερινό μου κείμενο, παραφράζοντας λίγο, κάποια λόγια της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη:

–Η Λευκάδα πρέπει να πρωταγωνιστεί και στον πολιτισμό. Ο πολιτισμός είναι η κληρονομιά της, αυτό είναι η περιουσία της και αν το χάσουμε αυτό δεν είμαστε ΚΑΝΕΙΣ.

Καλή χρονιά!