Τώρα που πήρες την απόφαση… (Στην Καλλιόπη Βουκελάτου, Αποχαιρετισμός)

Τώρα που πήρες την απόφαση… (Στην Καλλιόπη Βουκελάτου, Αποχαιρετισμός)

Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού

Πολυαγαπημένη μας Καλλιόπη,
Φεύγεις-όχι απρόσμενα-αρχή της νέας σχολικής χρονιάς, μετά από παρατεταμένη, μέσα στο πολύβουο καλοκαίρι, νοσηλεία σου στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου Ζακύνθου και στη συνέχεια στο νοσοκομείο Λευκάδας. Πέρασες από όλα τα στάδια του ανθρώπινου πόνου, σωματικού και ψυχικού, που η ασθένεια σου επέβαλε με κείνη την ανένδοτη επιμονή που οι ασθένειες χτυπούν και μας θυμίζουν τη διαχρονική ανημπόρια μας μέσα στην ανθρώπινη ιστορία.  

Τα πράγματα ήταν ακόμα πιο βαριά για σένα-όπως και για πολλούς ακόμα συνανθρώπους μας- στη διάρκεια αυτής της νέας νοσολογικής εμπειρίας, που έχει εμπλουτίσει τη λίστα των σύγχρονων δεινών της ανθρωπότητας. Και τείνει να διαμορφώσει νέα ήθη, που διαταράσσουν βίαια τη σχέση μας με τον κόσμο, με τον πολιτισμό, με τον ψυχισμό μας. Αυτή η αβάσταχτη, ποινικοποιημένη μοναξιά! Η απαγόρευση να δεις, να μιλήσεις από κοντά, να κρατήσεις το χέρι και να σου κρατήσουν το χέρι οι δικοί σου άνθρωποι, οι αγαπημένοι σου, στην προαιώνια χειραψία της ανθρώπινης συντροφικότητας, σημειολογία της ηθικής τής αγάπης. 

Σ’αυτή την επώδυνη ωστόσο ανάβαση, που είχε πολλών χρόνων διάρκεια, και πέρασε από πολλά και διαφορετικά, εξελικτικά στάδια, γνώρισες την ποιότητα της απόλυτης συντροφικότητας, τη μοναδική προσήλωση του Ηλία. Γιατί ο Ηλίας, συνοδοιπόρος της ζωής σου, έπραξε σε απόλυτο βαθμό ό,τι ονόμασα μόλις ηθική της αγάπης-μια πράξη πολύ πέρα από το δέον της καντιανής ηθικής, στα όρια του πλατωνικού ιδεαλισμού, όπου στον απρόσιτο, απροσδιόριστο χώρο κείνται οι βασικές, αρχέτυπες μήτρες των εννοιών και των πραγμάτων. Μέχρι να γίνουν αντιληπτές από τον αισθητηριακό κόσμο των ανθρώπων. Είναι δίκαιο σ’αυτό το ταπεινό νεύμα αποχαιρετισμού που σου απευθύνω εκ μέρους όλων  μας, ν’ακουστεί η έννοια της αφοσίωσης ως ένα δίδαγμα και τεκμήριο ταυτόχρονα της υψηλής ανθρωποσύνης μας, ζώσας εσαεί -αισιοδοξούμε-στις κυτταρικές μας εγγραφές.  

Ήσουν το πρώτο παιδί του Κωνσταντίνου Βουκελάτου, του Έλληνα αξιωματικού που πίστευε την τιμή της πατρίδας ως ύψιστη αξία, βγαλμένη απ’τους ομηρικούς κώδικες αξιών, και την υπηρέτησε μέχρις αυτοθυσίας, με το ήθος που η ίδια του η οικογένεια του είχε εμφυσήσει. Μητέρα σου η Ελευθερία Δαρδαμάνη από την Πρέβεζα, στάθηκε ισάξια δίπλα του, ψύχραιμη και ήρεμη δύναμη στα καλά τής ζωής και στα δύσκολα. Χάρηκαν την ομορφιά της ξεχωριστής οικογένειας που δημιούργησαν, εσένα, τον Βαγγέλη αργότερα-η μεγάλη περιουσία και προκοπή τους. Ήσαστε η ευτυχία των παιδικών μας χρόνων, η περηφάνια και η χαρά μας στις βόλτες, στα παιχνίδια μαζί σας, στην άγουρη από μας κηδεμονία σας, στο bingo που παίζαμε-εμείς οι μεγαλύτερες- τις Κυριακές στη Λέσχη Αξιωματικών στην Κόρινθο, συνοδευόμενες από τη θεία και τον θείο. Εκεί στην Κόρινθο που ο θείος για χρόνια υπηρέτησε και που τα καλοκαίρια φιλοξενούσαν την ανεμελιά και την ανώριμη «σύνεσή» μας, αυτή που επιδεικνύαμε στα «καθήκοντά» μας απέναντι σε σας, τα μικρά μας ξαδερφάκια. 

Άλλωστε, οι γονείς σου, ακριβοί θείοι μας, με ξέχωρη και προς τη μάνα μας αγάπη, με όρισαν νονά σου. Με πόση αγωνία θυμάμαι, μικρή μαθήτρια του δημοτικού τότε, το δέχτηκα και με πόση τρυφερότητα σε κράτησα τυλιγμένη στο λαδωμένο σεντόνι του μυστηρίου της Βάπτισης. Ποτέ δεν μπόρεσα να σε αποκαλέσω παρά μονάχα με τα πολλά υποκοριστικά που με τ’όνομά σου δημιουργούσα. Σκέφτομαι γιατί… 

Πιστεύω πως κράτησες πάντα μέσα σου την αήττητη σε σένα φύση του παιδιού. Μια αθωότητα που δεν ήταν αφέλεια αλλά η αγνότητα του βλέμματος που θεάται απονήρευτα και απροκατάληπτα τον κόσμο. Που χαίρεται ν’αγαπιέται το ίδιο όπως και να αγαπάει, που αναστρέφεται τα παιδιά κι όταν πια η δική του δημογραφία του το αρνείται, και που αισθάνεται πιότερο άνετα κοντά τους παρά στη φυσική θέση της ηλικίας του. Πολλές φορές μου έλεγες ότι ήθελες να γίνεις νηπιαγωγός, αισθανόσουν την φυσική σου παιδικότητα να επιζητεί περιβάλλοντα που εγγυώνται τη διάρκειά της. 

Σπούδασες με άνεση φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έδεσες τη ζωή σου με τον Ηλία, και οι δυο μαζί πορευτήκατε αθόρυβα και ουσιαστικά σ’ένα επαρχιακό σχολείο-της Παλαίρου, σαν σε ιεραποστολή στην ελληνική επαρχία, με προορισμό τη στήριξή της, μέσω της γνώσης αλλά και με την ηθική της κατανόησης και της ανθρωπιάς σε τόπους παραμερισμένους, που προπάντων την έχουν ανάγκη. Γι’αυτό και την ανταποδίδουν. Είναι εκείνο το ανθρωπιστικό και ανθρώπινο  feed-back, το δούναι και λαβείν, διαδικασία αυθόρμητης διαλεκτικής χειρονομίας, που η κοινωνικότητά μας ανεπιτήδευτα εκπέμπει πολλές φορές. 

Η κοινωνία της Παλαίρου σας αγάπησε, γονείς, μαθητές, συνάδελφοι, με τον απλό τρόπο της καρδιάς, που η αλήθεια της συγκινεί και προσφέρει πειστικές απαντήσεις στους απολογισμούς της ζωής μας. Μπορώ να πω ότι δεν έχω γνωρίσει δασκάλους που να υλοποιούν το εκπαιδευτικό έργο με την ταπεινότητα και το χαμηλότονο του πραγματικού λειτουργού, χωρίς φιλοδοξίες ή άλλες ανθρώπινες μωρίες, αλλά με την ηθική στάση που εκφράζει και το δέος της ευθύνης απέναντι στην αδύναμη, φύσει και θέσει, εκπροσώπηση της ζωής. Αυτό που προσφέρατε ως αγάπη δεν ήταν παρά ο σεβασμός της ζωής στις πιο ευπαθείς της εκφάνσεις. 

Αγαπημένη μου Καλλιόπη, 

Είναι μάλλον η πρώτη φορά που δεν θα σε αποκαλέσω  με τα συνήθη υποκοριστικά. Αυτή τη στιγμή, την πιο επίσημη της σύντομης ζωής σου, χρειάζεσαι τη δύναμη της ώριμης σοφίας, όχι για σένα πια. Αλλά για να τη στέλνεις αθόρυβα και απλά στους αγαπημένους σου, στην Αθηνά, το ακριβό και άξιο μοναχοπαίδι σας, στον υπέροχο αδερφό σου Βαγγέλη και στην οικογένειά του, σε όλους εμάς, τους δικούς σου ανθρώπους, που θα πονέσουν πολύ για σένα και θα αναμετρώνται στο εξής με τον καημό της απουσίας σου.  

Αγαπούσες τη ζωή και την πίστευες. Την κράτησες με πολύ πείσμα για χρόνια. Και τώρα, τη στιγμή που υπέκυψες στο αδιάκοπο ροκάνισμα της δύναμης που όλους μάς ξεπερνά, μας μεταδίνεις το μήνυμα πως «κατάφαση στη ζωή σημαίνει και δημιουργία ενός ηθικού πολιτισμού». Πρέπει να τον δημιουργήσουμε γιατί σ’αυτόν τον πολιτισμό ανήκει και η ηθική μιας νόησης που θα αντιπαλέψει την αρρώστια, τη φτώχεια, την αδυναμία, όλο το μερτικό στα δεινά της δικής μας ιστορίας. Όσο για σένα, αγαπημένη, με στίχους του Μπόρχες θα σου ψιθυρίσω: Να κοιτάς το ποτάμι που είναι χρόνος και νερό/και να θυμάσαι πως ο χρόνος είναι πάλι ένα ποτάμι/να ξέρεις πως πλανιόμαστε σαν το ποτάμι/ και οι μορφές μας χάνονται σαν το νερό. 

Ας είναι γαλήνιος ο ύπνος σου κάτω από τα σύδεντρα, που πάντα θ’αγναντεύουν τα παραθύρια σου… και θα σου γνέφουν κάθε αυγή  την καλημέρα μας…