Τα μνημεία και οι μνήμες της πόλης

Ανάπλαση ξεκίνησε στο παραλιακό μέτωπο της πόλης πριν από λίγο καιρό, σχεδόν στα κρυφά, αφού δεν υπάρχει, όπως επιβάλλεται, έξω από το εργοτάξιο η μακέτα του έργου.

Μια ανάπλαση που όταν πρωτοσυζητήθηκε οι σημερινοί δεκαοχτάρηδες δεν είχαν γεννηθεί.  Λόγω της μεγάλης απόστασης από την «σύλληψη της ιδέας» μέχρι την υλοποίησή της, και, μάλιστα σε ένα νησί που τα τελευταία χρόνια άλλαξε ριζικά, απαιτούνταν μεγάλη και επίπονη διαβούλευση. Έχοντας μάλιστα ως κακό προηγούμενο την πρόσφατη… ανάπλαση στην περιοχή του Αγίου Μηνά, ήταν αναγκαίος ένας μπούσουλας. Θέλουμε η ανάπλαση να απευθύνεται και στους ντόπιους κατοίκους ή θέλουμε, ας πούμε, να συνεχίσουμε την τελευταία μόδα, την μετατροπή της πόλης σε ένα τεράστιο αναψυκτήριο – διασκεδαστήριο; Αντί για αυτό, είδαμε τις μπουλντόζες να «ορμούν», ξεκινώντας από τις προτομές των ποιητών.

Ο μόνος λόγος που αντέδρασαν κάποιοι για το έργο, ήταν ο μελλοντικός αποκλεισμός των πολλών αυτοκινήτων από την παραλία, που σε ότι μας αφορά, είναι και το μόνο θετικό του έργου. Παντού και πάντα αυτοί που πρωταρχικά ωφελούνται από την απομάκρυνση των αυτοκινήτων είναι τα κάθε είδους καταστήματα της περιοχής και η πόλη η οποία αναβαθμίζεται.

Ούτε η άχαρη και άχρωμη πλατεία της παραλίας θα λείψει σε κανέναν. 

 Η μελέτη του έργου μεταφέρεται για 18 χρόνια  από δήμαρχο σε δήμαρχο. Όλοι την προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα.  Πέρασε από τα μάτια ή τουλάχιστον πρέπει να πέρασε, τεσσάρων δημάρχων και κανένας δεν ντροπιάστηκε βλέποντας το Μποσκέτο να γίνεται πάρκινγκ και την προτομή του Βαλαωρίτη -ένα ιστορικό μνημείο και ως προς την απόσταση από το χρόνο που έγιναν τα αποκαλυπτήριά του άλλα και ως προς την ιδιαιτερότητα της κατασκευής του- να αλλάζει θέση, αφού προηγουμένως θα καταστρέφονταν.

Το μνημείο του Βαλαωρίτη βρίσκεται για 97 χρόνια στην ίδια θέση. Θα το μετακινήσουμε σήμερα, όπως μετακινούμε τα έπιπλα στο σπίτι ή τις γλάστρες στο μπαλκόνι, κάθε που αλλάζουμε διακόσμηση!

  Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη έγιναν στις 7 Ιουνίου 1925, για την συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Εθνικού μας ποιητή, στο Μποσκέτο, σε μια εορταστική εκδήλωση με την παρουσία πλήθους προσωπικοτήτων του Πνεύματος, της Τέχνης, της Πολιτικής και της Εκκλησίας από όλη την Ελλάδα. Πρόκειται για την σημαντικότερη εκδήλωση που έλαβε χώρα το νησί μας στα νεότερα χρόνια. 

Για το  Μποσκέτο ή πάρκο των Ποιητών όπως ονομάστηκε μεταγενέστερα, μετά την τοποθέτηση και άλλων προτομών ποιητών έκτος αυτής του Βαλαωρίτη,  έχουμε γκραβούρες από το 1870. Η ηλικία του ξεπερνά τα 150 χρόνια. Υπάρχουν γλαφυρές περιγράφεις στην ιστορία του νησιού για αυτόν τον ανθοστόλιστο και  υπέρλαμπρο  κήπο της πόλης. Ήταν περίκλειστος και προστατευμένος και στο εσωτερικό του έδινε παραστάσεις η Φιλαρμονική σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο,  οι δε χοροί  που διοργανώνονταν τα καλοκαίρια, άφησαν εποχή.

Μεγάλη επέμβαση στο Μποσκέτο και σε όλο το παραλιακό μέτωπο έγινε το 1968. Στο Μποσκέτο κόπηκαν τα δέντρα, γκρεμίστηκε η περίφραξη και η λιθοδομή που το περιέβαλαν. Ως προς το σχήμα και τις διαστάσεις, παρέμενε το ίδιο, μέχρι να  μπουν οι τωρινές μπουλντόζες. Αυτό που έγινε τότε, που ακόμα  στοιχειώνει της μνήμες των λευκαδίων, ήταν ελάχιστο, σε σχέση με αυτό που σχεδιάζεται να γίνει στις μέρες μας.

(Στη διάρκεια της εφτάχρονης δικτατορίας (1967 – 1974) καταστράφηκαν σ’ αυτή την πόλη αρκετά μνημεία που χρονολογούνταν από τον 19^ο αιώνα. Αυτές οι επεμβάσεις (καταστροφές) σε καίρια και σημαντικά σημεία μνήμης της πόλης δεν έγιναν ούτε από έλλειψη αισθητικής, αλλά ούτε από άγνοια της παράδοσης. Είναι κοινό χαρακτηριστικό των  ολοκληρωτικών καθεστώτων, κάθε απόχρωσης,  αποτελεί «επιστήμη»  της τακτικής  εδραίωσής τους,  η αποκοπή των ανθρώπων από την ιστορία και  το παρελθόν τους. Πρώτη τους ενέργεια είναι να  καταστρέφουν τις «γέφυρες» των ανθρώπων με το παρελθόν. Άνθρωποι χωρίς μνήμες, χωρίς εικόνες συνέχειας στο χώρο, χωρίς συνειρμούς με το χτες, εύκολα χειραγωγούνται.)

Και έρχεται σήμερα η δημοτική Αρχή να εξαφανίσει ολοκληρωτικά το Μποσκέτο για να δημιουργηθεί πάρκινγκ. Ναι καλά διαβάσατε.

Ακούσαμε στο δημοτικό συμβούλιο ακόμα και το ανήκουστο επιχείρημα, πως το μνημείο του Βαλαωρίτη θα τοποθετηθεί σε νέα  θέση, που στο σχέδιο ορίζεται, ως Α!

 Ποιος αλήθεια και με ποια κριτήρια αλλάζει τις θέσεις στα μνημεία, ο δήμαρχος, ο αρχιτέκτονας; Τα μνημεία είναι οι μνήμες της πόλης, είναι η ζωντανή ιστορία των κατοίκων της.  Ποιος νομιμοποιείται να αλλάζει την θέση ενός μνημείου σβήνοντας τις μνήμες που έχουν εγγραφεί σε τέσσερις  γενιές λευκαδίων;  Ποιος αψήφιστα μπορεί να «ξεριζώσει» το μνημείο του Βαλαωρίτη από τη θέση που βρισκόταν 97 χρόνια και να το μετακινήσει αλλού, χρησιμοποιώντας το ως… ντεκόρ στην ανάπλαση; Μνημείο δεν είναι μόνο η προτομή αλλά και ο χώρος που βρίσκεται. Ανάπλαση δεν είναι να γκρεμίσεις αλλά να συνθέσεις.

Προσέξτε, όλο αυτό δεν γίνεται από κάποιο αξεπέραστο γεγονός. Ένας σεισμός, μια φυσική καταστροφή που θα δικαιολογούσε, ας πούμε,  τέτοιου είδους ακρότητες.  Το Μποσκέτο καταστράφηκε τελειωτικά, έσβησε. Το μνημείο του Βαλαωρίτη βανδαλίστηκε, (ό,τι απόμεινε θα  αλλάξει θέση) για να δημιουργήσουμε  στη θέση τους… πάρκινγκ!

Που ξανακούστηκε, πως θα φτάναμε σε τέτοιο σημείο παρακμής. Και παρακμή αγαπητοί μου δεν είναι η πράξη του δημάρχου. Είναι η παρακμή όλης της κοινωνίας και κυρίως αυτών που όφειλαν  να αντιδράσουν και δεν το έκαναν, συνεχίζοντας να σεργιανίζουν εδώ κι εκεί, πλήρεις ανόητων ματαιοδοξιών…

«… Η υλική διάσταση των μνημείων συμπυκνώνει μέσα τις ατομικές και συλλογικές μνήμες ιστορικών και καθημερινών γεγονότων και συνδέει με αυτό τον τρόπο το χώρο και τους ανθρώπους του σήμερα με το παρελθόν…  δεν αποτελούν απλώς σκηνές όπου μπροστά τους εκτυλίσσεται η ανθρώπινη δράση, αλλά μετέχουν στην επιτέλεση της συλλογικής μνήμης ως δρώντα υποκείμενα, αποκαλύπτοντας τον εύπλαστο χαρακτήρα της μνήμης, αλλά και τη δυναμική του δημόσιου χώρου...»